bron:installatiejournaal.nl ; door Anton Kerkhofs
Werken onder spanning is verboden zoals staat beschreven in het Arbobesluit 3.5. Uitzonderingen op deze regel zijn er slechts bij zeer hoge uitzondering. Toch gebeuren er regelmatig elektriciteitsongevallen. Wie mogen er eigenlijk werken aan een elektrische installatie? In NEN 3140 staat de algemene beschrijving van vier titels van aanwijzingen.Leestip:NEN 3140: wie krijgt welke verantwoordelijkheid?
Wat vereist Arbobesluit 3.5?
Dit staat er in Arbobesluit 3.5 over wie er aan elektrische installaties mogen werken: ‘Werkzaamheden en bedieningswerkzaamheden aan elektrische installaties die gevaren kunnen opleveren, worden door deskundige , voldoende onderrichte en daartoe bevoegde werknemers uitgevoerd’.
Medewerkers moeten periodiek worden geïnstrueerd
Een werkgever moet ervoor zorgen dat medewerkers aantoonbaar competent zijn, de gevaren herkennen en weten hoe maatregelen te treffen om incidenten te voorkomen. Periodiek moeten medewerkers daarom worden geïnstrueerd, bijvoorbeeld met een NEN 3140-training. Hierbij moet het trainingsprogramma worden afgestemd op het werkveld.
Schriftelijk en met aanwijziging
Elke medewerker moet verplicht bevoegd worden gesteld. Dit moet schriftelijk gebeuren met een aanwijzing. Een aanwijzing is een document waarop voor een uitvoerende medewerker helder staat beschreven welke taak of taken hij in een bepaalde elektrische installatie mag verrichten.
Vier titels en aanwijzingen
In NEN 3140 staat de algemene beschrijving van vier titels van aanwijzingen:
- Voldoende onderricht Persoon (VOP)
Wordt verstrekt aan medewerkers die slechts bevoegd zijn (na het volgen van een hierop toegespitste instructie) voor specifieke beschreven, eenvoudige elektrotechnische (bedienings)werkzaamheden. Bijvoorbeeld een medewerker die pv-panelen aanlegt, een beveiliging mag resetten, een aggregaat moet aansluiten, onderhoud pleegt aan noodverlichtingsarmatuur, een tijdelijke installatie moet opbouwen, met een laptop een PLC moet programmeren en dergelijke.
Vakbekwaam persoon ( VP)
Wordt verstrekt aan een elektrotechnisch geschoold medewerker die zelfstandig een eigen takenpakket heeft dat een ruimere mate van competenties vereist, inzicht in de opbouw van elektrische installaties en dergelijke. Bijvoorbeeld een medewerker die een schakel- en verdeelinrichting moet aanpassen, een storing moet zoeken en oplossen in een elektrische installatie, een installatie moeten aanleggen of een inspectie moet verrichten.
IV en WV
De installatie- en werkverantwoordelijke zijn namens de directie de primaire verantwoordelijke personen voor een goede organisatie.
- Installatieverantwoordelijke ( IV)
Elke elektrische installatie en elk elektrisch arbeidsmiddel moet onder de verantwoordelijkheid vallen van een IV. Hij heeft de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat ‘de hardware’ in veilige, actuele staat blijft. Bijvoorbeeld door periodieke inspecties te laten uitvoeren, bijbehorende documenten actueel en beschikbaar te hebben, gebreken te (laten) herstellen, toestemming te geven voor aanvang van eventuele werkzaamheden eraan en dergelijke. De IV is een technisch expert die zijn installatie(s) kan doorgronden. - Werkverantwoordelijke (WV)
De werkverantwoordelijke draagt de verantwoordelijkheid voor die medewerkers (VP en VOP) die werkzaamheden uitvoeren aan de elektrische installaties en-arbeidsmiddelen. Hij heeft als taak bijvoorbeeld het werk zodanig te organiseren dat (de juiste) medewerkers veilig kunnen werken, zorgen dat de juiste hulpmiddelen er zijn, periodieke instructie geven en toezicht houden op uitvoerenden.
Werkzaamheden afbakenen
Elke aanwijzing is uniek en moet zijn afgestemd op de competenties van de medewerker die de aanwijzing ontvangt. Op de aanwijzing staat nadrukkelijk een afbakening van werkzaamheden beschreven, eventuele verantwoordelijkheden en bevoegdheden, een overzicht van de ter beschikking gestelde PBM’s, meetinstrumenten en dergelijke Bijlage D van NEN 3140 geeft hiervoor volop informatie.
*Anton Kerkhofs is betrokken bij de ontwikkeling van normen, schrijft voor vakbladen en is auteur van verschillende boeken, waaronder NEN 3140 vakbekwaam persoon en NEN 3140 voldoende onderricht persoon. Hij werkt bij SBK Opleidingen en heeft een eigen bedrijf: AK Trainingen en Projecten. Voor Installatie Journaal gaat Anton kerkhofs in op verschillende aspecten van het veilig werken aan elektrische installaties. Zie ook: