Uit een enquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat 7,1 procent van de ondervraagde werknemers vorig jaar door een leidinggevende of collega werd gepest. Nog eens 5,8 procent is door klanten getreiterd.

Beleid

En dan gaat het niet om een incidenteel plagerijtje. "Als er een plaaggeest op de afdeling is, dan is iedereen wel eens aan de beurt. Maar als altijd dezelfde persoon wordt uitgezonderd, dan gaat het om pesten", legt de voorzitter uit.

Hoewel werkgevers volgens de Arbowet hun personeel tegen agressie en geweld moeten beschermen, heeft toch maar de helft van de bedrijven een beleid tegen pesten. "Het is dramatisch slecht geregeld en dat is te bizar voor woorden", vindt Willemse.

Angst

Pesterijen leiden bij slachtoffers niet zelden tot depressies, angststoornissen of posttraumatische stressstoornissen. Het kan uiteindelijk zelfdoding tot gevolg hebben. Zelfs als een slachtoffer ergens anders is gaan werken, kunnen zulke angsten nog jaren later een stempel op een loopbaan drukken.

De persoonlijke schade die slachtoffers oplopen, uit zich volgens Willemse in wantrouwen, angst, niet durven presteren en passiviteit. Ze kunnen dan maar moeilijk functioneren in een groep nieuwe collega's. "Dan ben je je sociaal al raar aan het gedragen en dan moet je nog beginnen aan de groep."

"Pesten is een structureel machtsmiddel. Er is niet iets wat je even kan doen waardoor het ophoudt", zegt ze. En werkgevers halen volgens haar in veel gevallen hun schouders op als zij van het pestgedrag op de afdeling horen.

"Aanstelleritis of overgevoeligheid" noemen ze dat dan. Omdat pesten moeilijk is te bewijzen, raadt ze getroffenen aan om het zoveel mogelijk vast te leggen.

NZa

Willemse noemt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) als een voorbeeld van een "heel zieke organisatie". Het bestuursorgaan raakte afgelopen april in opspraak.

NZa-werknemer Arthur Gotlieb kreeg het gevoel dat hij werd buitengesloten en tegengewerkt. Hij had kritiek op het management en op de manier waarop zijn leidinggevenden met hem omgingen.

Nadat Gotlieb een slechte beoordeling kreeg, schreef hij een gedetailleerd bezwaarschrift over misstanden in de organisatie. Vlak daarna beroofde hij zichzelf van het leven.

Een organisatie moet pestgedrag vanuit de hoogste laag aanpakken. Maar als managers daar zelf bij betrokken zijn, zoals bij de NZa het geval was, wordt dat volgens Willemse "vechten tegen de bierkaai".

Model

Komende donderdag presenteert een onderzoeksinstituut van de Vrije Universiteit (VU) samen met de stichting van Willemse een model om pesten op de werkvloer tegen te gaan. Het stappenplan is gebaseerd op principes uit de gedragstherapie. Het model gaat ervan uit dat werkgevers beter positief gedrag kunnen belonen, dan pestgedrag afstraffen.

"Het zal denk ik niet makkelijk gaan", denkt de voorzitter, maar ze hoopt werkgevers ervan te overtuigen dat ze pestgedrag op een positieve manier kunnen tegengaan.

Lees het hele interview: 'Gepeste werknemer moet geen ambtenaar worden' | 'Werkgever moet pestend personeel niet straffen'