Bron:Arbo-online

We bevinden ons volgens het kabinet in een overgangsfase rond corona. Hoe de toekomst eruitziet is onzeker. Daarom is het verstandig om alvast stil te staan bij corona op het werk. Landelijk is het coronabeleid in ieder geval veranderd. Waar kunnen werkgevers en werknemers nu al rekening mee houden en wat betekent dat voor de arboprofessional?

Het Outbreak Management Team (OMT) en het kabinet noemen de situatie rond corona nu een “transitieperiode na de crisisfase”. Zij stelden daarvoor vier scenario’s op. Die variëren van een verkoudheidachtige besmetting tot een virusvariant met grote aantallen ernstig zieken en dodelijke slachtoffers. Op 13 juni 2022 stuurde het kabinet hierover een brief aan de Tweede Kamer. De inhoud daarvan heeft grote gevolgen voor de aanpak van de risico’s van corona door werkgevers en werknemers. 

Richtlijnen werkvloer in sectorplannen 

Het kabinet vertrouwt op sectoren om besmettingen te voorkomen op de werkvloer. Bedrijven hebben immers in de afgelopen twee jaar veel ervaring opgedaan, zo zegt het kabinet. Zij weten dus ook welke preventieve maatregelen en interventies in de praktijk het beste werken. Die sectoren zijn momenteel bezig met het opstellen en indienen van sectorplannen. Verschillende sectoren hebben dat inmiddels gedaan.  

Per plan vindt overleg plaats tussen de sector en de overheid. Alleen bij zwaarwegende redenen is afwijking van de sectorplannen mogelijk: als er sprake is van een worst case-scenario, kunnen verdergaande maatregelen onvermijdelijk zijn. Maatregelenladders per sector zijn in de maak, oplopend van minder ingrijpende naar zwaardere maatregelen. Onlangs is voor de kinderopvang een eerste sectorplan gepubliceerd. Dit bevat een voorbeeld van ‘maatregelenladders’. Check dus de komende tijd of er een sectorplan is voor jouw branche. 

Werkgevers: zelf risico’s van corona aanpakken 

Het kabinet rekent erop dat organisaties ook echt hun verantwoordelijkheid nemen. Werkgevers moeten op basis van de Arbeidsomstandighedenwet zélf de risico’s van corona inschatten en beheersen. Dit betekent ook dat zij hun maatregelen steeds moeten aanpassen aan de veranderende situatie. De RI&E is daarbij een belangrijk instrument om besmetting met Covid-19 op de werkvloer te voorkomen.

> LEES OOK: Corona is een nieuwe start voor de RI&E

Sectoren noemen een registratie- en gezondheidscheck van bezoekers vaak als werkbare maatregel. Ook looproutes, kuch- en spatschermen en vaste zitplaatsen zijn opties. Werknemers kunnen besmetting zoveel mogelijk voorkomen door zich te houden aan de basisadviezen. Dus handenwassen, thuisblijven bij klachten en dan een zelftest doen, ventileren en de geadviseerde vaccinaties halen. 

Regels oké, maar houd iedereen zich eraan? 

Maar hoe zorg je ervoor dat medewerkers zich houden aan opgestelde gedrags- en beheersmaatregelen? Want het kabinet handhaaft daar dus niet meer op. En met het opstellen van gedragsregels of voorschriften alleen kom je er niet. 

Belangrijk hierbij zijn aandacht voor toezicht, voorlichting, effectieve communicatie en bevordering van inspraak en medezeggenschap. Vergeet daarbij niet de lager opgeleide werknemers en werknemers met een migratieachtergrond. Inventariseer ook de mogelijkheden voor alternatieve werkzaamheden en onderzoek of medewerkers bij eventuele quarantaine kunt doorbetalen.

> LEES OOK: Op vakantie naar een land met code oranje en niet ontslagen

Risico’s van corona voor kwetsbare personen

Hoe zit het met werknemers die zelf kwetsbaar zijn of een kwetsbare persoon in hun naaste omgeving hebben? Voor hen ligt de bal nu veel meer bij de sector en bij werkgever en werknemer. Zij moeten samen maatwerkafspraken maken die zorgen voor een situatie waarin de werknemer zich prettig voelt. Betrek hier ook de bedrijfsarts bij. Verder is voorlichting van collega’s van belang om sociale druk op deze werknemers te voorkomen. Een arbeids- en organisatiedeskundige kan hierover op team- of organisatieniveau adviseren. 

Wil een werknemer (nog) niet dat de oorzaak van de kwetsbaarheid in de werkomgeving bekend wordt? Dan is het belangrijk dat die werknemer weet dat zij in zulke gevallen altijd advies kunnen vragen bij de bedrijfsarts. Die kan de werkgever adviseren om maatregelen te treffen tegen de risico’s van corona zonder in detail te treden. Deze leidraad kan daarbij helpen.

> LEES OOK: Bedrijven, bereid je voor op een coronapiek in het najaar

Rol Arbeidsinspectie bij risico’s van corona 

De rol van de Arbeidsinspectie rondom de risico’s van corona verandert ook. Daarbij gaat het om de volgende zaken. 

Arbeidsuitbuiting 

Uit de vele meldingen bij de Arbeidsinspectie blijkt dat vooral arbeidsmigranten kwetsbaar zijn voor corona. Tot 20 mei 2022 bepaalde een tijdelijk artikel 3.2a in het Arbobesluit dat er op de werkvloer voldoende beschermingsmaatregelen moesten zijn genomen om besmetting te voorkomen. Dit artikel is nu niet meer van kracht, maar er komt regelgeving aan die de definitie van arbeidsuitbuiting verbreedt. Die maakt het mogelijk om een bedrijf stil te leggen als dat niet voldoet aan de eisen op dit terrein. 

Einde verplichte maatregelen 

Sinds 23 maart 2022 gelden er geen verplichtende maatregelen meer op het gebied van corona.  Dat geldt ook voor de werkplek. Nu er alleen nog adviezen zijn, houdt de inspectie geen toezicht meer op de naleving van de eerdere landelijke regels op de werkplek. Maar de inspecteurs kijken nog wel hoe werkgevers omgaan met de risico’s van corona in specifieke situaties. Namelijk die waarin werknemers door het soort werk dat zij doen de kans lopen op blootstelling aan het virus. Voor deze groep werknemers gelden de specifieke regels voor biologische agentia in hoofdstuk 4 afdeling 9 van het Arbobesluit. 

Eigen verantwoordelijkheid werkgevers 

Verder gaat de inspectie na of werkgevers voldoende doen om het algemene besmettingsrisico te beheersen zoals zich dat ontwikkelt in de samenleving. Werkgevers moeten hun maatregelen dus steeds aanpassen aan de veranderende situatie. Dit betekent: de RI&E vaker bekijken en aanpassen. Werkgevers moeten de sectorplannen opvolgen, maar hebben ook altijd een eigen verantwoordelijkheid en zorgplicht op grond van artikel 3 van de Arbowet.

> LEES OOK: Zo kijkt de Inspectie naar de zorgplicht van de werkgever door corona

Einde vrijstelling hand- en oppervlaktedesinfectie 

Verder behandelt de inspectie middelen voor hand- en oppervlaktedesinfectie weer zoals voorheen. Veel van deze middelen bevatten gevaarlijke stoffen, zoals ethanol. Tot 27 februari 2022 golden hier vrijstellingen voor, maar nu niet meer. Werkgevers moeten weer voldoen aan alle verplichtingen die het gebruik van deze stoffen met zich meebrengt.  

Bronnen: Kennisnieuwsbrief met (verwijzingen naar) meer informatie en Kamerbrief kabinet