Een verhaal uit de praktijk……..

Maar ik heb niks gezegd, niemand aangesproken…”

En toen werd het stil in de zaal; héél stil. Directeur Diederik Hillemans van Strukton Milieutechniek vertelde zijn 60 collega’s over een dodelijk bedrijfsongeval waar hij indirect nauw bij betrokken was. Het speelde zich af ‘in de vorige eeuw’, maar het houdt hem nog altijd bezig.

Bij de mannen en vrouwen van Strukton Milieutechniek zit het begrip veiligheid stevig in de genen verankerd. Naast risico’s, zoals het werken met kranen op de openbare weg en langs het spoor, hebben ze daar ook nog te maken met het werken met gevaarlijke stoffen en verontreinigingen. Het veiligheidsbewustzijn is er hoog en het onderwerp staat altijd op de agenda. Een voorbeeld hiervan is een workshop ‘aanspreken op onveilig gedrag’ voor alle 60 medewerkers. De directeur wilde zelf de inleiding doen en koos voor een onalledaagse aanpak. Geen abstract verhaaltje over het belang van veilig werken, maar twee uiterst persoonlijke betogen. Voor het eerste verhaal ging de directeur 40 jaar terug in de tijd. Als jongetje van 8 jaar ging hij om de 14 dagen met zijn ouders naar een vakantiehuisje in Luxemburg. Vrijdagavond heen, zondagavond terug. Op een donkere, regenachtige avond belandde de familie op de terugreis in een enorme file in de Belgische Ardennen. In de verte volop zwaailichten, die weinig goeds aankondigden. Als ze de
plaats des onheils naderen, wordt de auto van de familie plots uit de file gehaald. Vader Hillemans was huisarts en had een afbeelding van de esculaap, het embleem van geneeskundigen, op de voorruit. Dat was herkend door de gendarmes, die naarstig op zoek waren naar een arts die officiële doodsverklaringen kon afgeven. Even later parkeerde vader Hillemans de auto te midden van 7 doodskisten. “Kijk maar niet naar buiten, jongen…” zei de moeder van Diederik nog. Maar ja, wat doen jochies van 8 dan? Precies…

Zonder zichtbaarheidsvest

Het tweede verhaal speelde zich af halverwege de jaren ’90. Diederik, nog geen 30 jaar, reist als projectleider bodemsanering kriskras door het land. Op een zekere dag moet hij invallen voor een collega en bezoekt hij een project in Brabant. Een krappe locatie achter een woonhuis, waar ze met een kraan en een vrachtwagen aan het werk zijn. Hij spreekt enkele van de eigen medewerkers en ziet ook een milieudeskundige van een extern adviesbureau aan het werk. Deze jonge man is druk monsters aan het nemen, ondertussen bellend met één van de eerste mobiele telefoons van die tijd. Dát valt Diederik op. En wat hem ook opvalt, is dat de man geen zichtbaarheidsvest draagt. Maar daar besteedt hij verder geen aandacht aan en hij vervolgt zijn weg. Na tien minuten gaat bij Diederik in de auto de telefoon over. Er is iets gruwelijks gebeurd op het project waar hij net is weggereden. De milieudeskundige is door de kraan overreden en als gevolg daarvan overleden…

Schuldgevoel

Het is het enige dodelijke bedrijfsongeval dat Diederik in z’n 20-jarige carrière heeft meegemaakt, maar het maakt nog steeds veel indruk. Formeel viel hem niks te verwijten, het was zijn werk niet en hij was ook niet de eindverantwoordelijke. “Maar ik heb gezien wat ik heb gezien en ik heb niks gedaan. Die man zónder vest, dat was niet okay. Dat besefte ik. Maar ik heb niks gezegd, niemand aangesproken. Dat schuldgevoel draag je met je mee. Natuurlijk stel ik me de vraag: ‘wat als ik daar wél iets van gezegd had of er wél iets aan gedaan had?’ Tja, daar komt natuurlijk nooit een antwoord op.”

Geen nachtmerries

Nee, hij heeft nooit nachtmerries gehad na het gruwelijke verkeersongeval in België. Maar het scherpte in de loop der jaren wel zijn kijk op veiligheid aan. Als jong ventje stond hij er niet bij stil, maar als volwassene rees het besef dat als de automobilisten zich destijds hadden aangepast aan de barre omstandigheden, ook dit ongeval voorkomen had kunnen worden. De ramp in de Ardennen en de tragedie achter een woonhuis in Brabant; beide vormden zijn ‘veiligheidsdenken’. “Op het gebied van veiligheid probeer ik mensen altijd te triggeren. Zowel privé als op het werk. Dat je bewust te werk moet gaan. En dat je elkaar altijd moet kunnen aanspreken op onveilige situaties en elkaar bewust moet maken van onveilig handelen. Allereerst omdat ik als directeur verantwoordelijk ben voor onze mensen en daarmee nauw verbonden ben. Maar er is ook een eigen belang. Ik wil er niet aan denken dat er op een van onze projecten iets gebeurt en ik de man moet zijn die bij de familie aan de deur staat om het slechte nieuws te brengen.”

Kwetsbaar opstellen

Eén van de collega’s in de zaal was Jeroen Deelen, werkzaam op de afdeling bodem en advies bij Strukton Milieutechniek. Hij was onder de indruk van het persoonlijke verhaal van zijn directeur. “Ik vond het mooi dat hij zo openhartig was. Je moet het maar durven, je zo kwetsbaar opstellen tegenover het personeel. Het verhaal zette mij weer op scherp; over sommige dingen ga je toch weer eens goed nadenken en het spoorde mij ook aan om bepaalde zaken in de groep te gooien.” Edwin Rijksen, KAM-coördinator bij Strukton, was ook geraakt: “Het voorbeeldvan Diederik heeft me weer de ogen geopend. Kort na die workshop was ik met m’n cluppie aan het voetballen en zag ik vijf kinderen op een betonnen dug-out zitten. Daar heb ik dus wat van gezegd, want vorig jaar is er een meisje om het leven gekomen toen op die manier zo’n dug-out instortte. Vaak is het een overwinning op jezelf om iemand aan te spreken, daar hebben we allemaal mee te maken.”

Triest verhaal verhoogt attentiewaarde workshop

Op jaarbasis verzorgt Intersafe zo’n 200 workshops over veilig werken. Cyril Litjens neemt daarvan een flink deel voor zijn rekening. Maar wat hij bij Strukton Milieutechniek meemaakte, met het persoonlijke en emotionele verhaal van de directeur, was voor hem ook nieuw: “Dit was echt bijzonder. Met een enorme impact in de zaal. Heel even flitste door mijn gedachten dat mijn aansluitende workshop weinig toegevoegde waarde meer zou hebben. Maar het tegendeel was het geval; juist door dat trieste verhaal stonden de toehoorders extra open voor het onderwerp; hoe spreek je elkaar aan op onveilig gedrag.” Juist de kracht en impact die een dergelijk waargebeurd verhaal heeft op het verhogen van het veiligheidsbewustzijn heeft er toe geleid dat wij een interactieve workshop ontwikkeld hebben: “Ken jij van die momenten”. Deze maakt door middel van het ‘storytelling principe’ medewerkers bewust van welke (on)bewuste afwegingen men maakt om ongewenst gedrag te rechtvaardigen en waar dit toe kan leiden. Deze kan goed gecombineerd worden met een van onze andere workshops zoals aanspreken op onveilig gedrag, leiderschap, een veiligheidsspel en/of een pbm fitprogramma