Bron: hijink.com
Als gevaarzetting onrechtmatig is, moet de schade die ontstaat, vergoed worden. Om onrechtmatigheid vast te stellen is van belang te weten dat De Hoge Raad 2 belangrijke uitspraken gedaan heeft betreffende dit thema namelijk het Kelderluik arrest en Jetblast arrest. In dit artikel worden beide arresten kort uitgelegd.
Het Kelderluik arrest beantwoordt de vraag wanneer iemand verplicht is de schade te vergoeden die ontstaat door een door hem in het leven geroepen gevaarlijke situatie. Het Jetblast arrest gaat in op de vraag of een werkgever werknemers voldoende heeft gewaarschuwd voor een gevaar.
Kelderluik arrest
Het kelderluik arrest – De Hoge Raad geeft in het kelderluik arrest uit 1965 algemene regels om vast te stellen wanneer er bij gevaarzetting sprake is van een onrechtmatige daad. Als gevaarzetting onrechtmatig is, moet de schade die ontstaat, vergoed worden.
Het kelderluik arrest is een voor de rechtspraktijk belangrijke uitspraak. Het arrest beantwoordt de vraag wanneer iemand verplicht is de schade te vergoeden die ontstaat door een door hem in het leven geroepen gevaarlijke situatie. In veel zaken over schade, bijvoorbeeld bij letselschade, is het Kelderluik arrest belangrijk.
De feiten van het kelderluik arrest
Michael Duchateau gaat met zijn vrouw en een kennis wat drinken bij café De Munt aan de Singel in Amsterdam. Als Duchateau naar het toilet gaat, valt hij in een kelderluik. Het kelderluik is opengezet door een medewerker van Coca-Cola die het café bevoorraadde. De uitbater van het café is tijdens de bevoorrading niet aanwezig. Duchateau raakt bij zijn val gewond, hij loopt onder andere ernstig beenletsel op, en stelt Coca-Cola aansprakelijk voor zijn schade.
Het kelderluik arrest in eerste aanleg
De rechtbank wijst de aansprakelijkheid van Coca-Cola af. Het gerechtshof oordeelt in hoger beroep dat Coca-Cola wel aansprakelijk is, maar ook dat Duchateau 50% van de schade zelf moet dragen vanwege eigen schuld. Het gerechtshof vindt dat het slachtoffer voorzichtiger had moeten zijn. Daarom draagt het slachtoffer een deel van zijn eigen schade. Coca-Cola is het niet eens met de uitspraak en stapt naar de Hoge Raad.
De kelderluik-criteria
De Hoge Raad bevestigt in haar arrest de uitspraak van het gerechtshof. De Hoge Raad geeft 4 criteria om te beoordelen of er bij gevaarzetting sprake is van onrechtmatig handelen en dus van een vergoedingsplicht. Deze vereisten noemen we de kelderluik-criteria:
- Hoe waarschijnlijk is het dat de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid niet in acht wordt genomen;
- Wat is de kans dat uit de onoplettendheid en onvoorzichtigheid een ongeval ontstaat;
- Wat is de ernst van de te verwachten gevolgen;
- Hoe bezwaarlijk is het nemen van maatregelen die het ongeval hadden kunnen voorkomen.
Beoordeling aan de hand van het Kelderluik arrest
In het geval van het kelderluikarrest leidt beoordeling aan de hand van de bovengenoemde kelderluik-criteria tot de volgende beoordeling.
- Dat café bezoekers niet altijd goed opletten mag worden aangenomen.
- Dat een openstaand kelderluik in een café tot een ongeval kan leiden is aannemelijk.
- Gezien het ernstig beenletsel van Duchateau staat ook vast dat een openstaand kelderluik tot ernstig letsel kan leiden.
- De medewerker van Coca-Cola had het ongeval eenvoudig kunnen voorkomen door maatregelen te nemen, zoals het plaatsen stoelen over het kelderluik.
Gevaarlijke situaties zijn helaas niet volledig uit te sluiten. In het Jet-Blast arrest gaat de Hoge Raad verder in op de aansprakelijkheid bij gevaarzetting. De Hoge Raad beantwoordt in het arrest de vraag wanneer voldoende gewaarschuwd is voor een gevaarlijke situatie.
Bekijk hier het volledige arrest: HR 5 november 1965, NJ 1966/136
Jetblast arrest
Het Jetblast arrest is een klassiek arrest van de Hoge Raad. Het Jetblast arrest ziet op de zorgplicht van een terreinbeheerder, gevaarzetting en de waarschuwingsplicht. Het Jetblast arrest is met name van belang bij beantwoording van de vraag of voldoende is gewaarschuwd voor een gevaarlijke situatie.
Het vliegveld in Sint Maarten ligt vlakbij het strand. Dit levert spectaculaire foto’s op, maar ook een gevaarlijke situatie. Op 6 mei 2000 staat een Zwitserse toeriste op de openbare weg te kijken naar het opstijgen van een vliegtuig. Zij staat op dat moment op de openbare weg achter een afscheidingshek. Op het hek is een bord geplaats met de tekst ‘WARNING’ en daaronder de volgende tekst ‘low flying and departing aircraft blast can cause physical injury’.
Bij het opstijgen van een vliegtuig ontstaat een stevige luchtstroom. Dit noemen we een jetblast. Door de Jetblast van een opstijgend vliegtuig wordt de vrouw omver geblazen. Zij komt vervolgens op de rotsen van het strand terecht. De vrouw loop hierbij letselschade op.
In het Jetblast arrest (HR 28 mei 2004, NJ 2005/105), ook bekend als Hartmann/Princess Juliana IA, en Hartmann/PJIA, komt de vraag aan de orde of de beheerder van het vliegveld aansprakelijk is voor de letselschade.
Jetblast arrest in eerste aanleg
In eerste aanleg wordt de zaak behandelt door het gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba. Het Hof oordeelt dat de beheerder van het vliegveld geen zeggenschap heeft over het terrein buiten het vliegveld. Door het plaatsen van een waarschuwingsbord kunnen mensen op de hoogte zijn van het gevaar dat buiten het terrein van het vliegveld ontstaat bij een jetblast. Het Hof vindt dus dat de vliegveld beheerder niet aansprakelijk is.
Hoge Raad
Het letselschadeslachtoffer gaat in cassatie bij de Hoge Raad. De Hoge Raad vernietigt de uitspraak van het Hof. De Hoge Raad overweegt in het Jetblast arrest het volgende:
“Of een waarschuwing een afdoende maatregel is ter voorkoming van een bepaald gevaar, hangt mede af van het antwoord op de vraag of te verwachten valt dat die waarschuwing zal leiden tot handelen of nalaten waardoor het betrokken gevaar wordt vermeden.”
Dat de beheerder van het vliegveld geen zeggenschap had over de plaats waar het ongeval zich voor deed, doet volgens de Hoge Raad niet ter zake. Dat een persoon van het gevaar op de hoogte kan zijn, is onvoldoende om vast te stellen dat er voldoende gewaarschuwd is voor het gevaar. De waarschuwing is pas voldoend als het publiek op de hoogte is (en niet kan zijn) van het gevaar en de waarschuwing leidt tot handelen of nalaten waardoor het gevaar wordt voorkomen.
De criteria uit het Jetblast arrest
Aan de hand van de criteria uit het Kelderluik arrest kan beoordeelt worden of maatregelen en waarschuwen voor een gevaarlijke situatie noodzakelijk is. Aan de hand van de rechtsregel uit het Jetblast arrest kan vervolgens worden beoordeelt of de waarschuwing voldoende is. Of een waarschuwing afdoende is wordt dus beoordeelt aan de hand van de vraag of van de waarschuwing verwacht mag worden dat deze effect heeft.
Wat zijn de gevolgen van het Jetblast arrest
Het Jetblast arrest wordt in de rechtspraktijk regelmatig toegepast. Bij arbeidsongevallen werd bijvoorbeeld beoordeeld aan de hand van de criteria uit het Jetblast arrest of voldoende was gewaarschuwd voor de gevaren van een plas water op de werkvloer of het gevaar van een frasemachine. De vraag of een werkgever werknemers voldoende heeft gewaarschuwd voor een gevaar is dus afhankelijk van de vraag of de waarschuwingen effectief waren.
Ook in het financieel aansprakelijkheidsrecht worden de regels uit het Jetblast arrest toegepast. Het arrest is dus ook van toepassing op een waarschuwing voor financieel risico.
aanvullende informatie
aansprakelijkheid arbeidsinspectie arbeidsomstandigheden Arbeidsongeval arbeidsongevallen arbodienst arbowet beroepsziekte boeteoplegging bouw bouwplaats Bouwproces Corona coronabesmetting Coronamaatregelen coronaprotocol cultuur fysieke belasting gedrag gevaarlijke stoffen governance code handhaving heftruck hittestress Inspectie SZW instructie jongeren ladder machineveiligheid ongevallen opdrachtgever RI&E thuiswerken toezicht uitbuiting V&G plan valgevaar vallen VCA veiligheid Veiligheidsbewustzijn veiligheidscultuur veiligheidsladder vergewissen zonnepanelen