Artikel 2.26. Algemene uitgangspunten inzake veiligheid en gezondheid bij het ontwerpen van een bouwwerk
De opdrachtgever is verplicht in de ontwerpfase zich ervan te vergewissen dat de betrokken werkgevers en zelfstandigen in staat zijn de verplichtingen voor de arbeidsomstandigheden die gelden in de uitvoeringsfase na te komen, in het bijzonder de verplichtingen, bedoeld in de artikelen 3 [Arbobeleid], 5 [Inventarisatie en evaluatie van risico’s], eerste [Inventarisatie] en derde lid [Plan van Aanpak], en 8 [Voorlichting en onderricht] van de Arbowet en hoofdstuk 4, afdeling 5 [Aanvullende voorschriften asbest] van het Arbobesluit.
Dit is de vergewisplicht. Deze plicht vloeit voort uit de plicht van een Opdrachtgever om op grond van artikel 2.26 van het Arbeidsomstandighedenbesluit zich in de ontwerpfase zich ervan te vergewissen dat betrokken werkgever en zelfstandigen in staat zijn de verplichtingen voor de arbeidsomstandigheden die gelden in de uitvoeringsfase na te komen.
In de ontwerpfase
In de ontwerpfase is het van belang, kijkend naar artikel 3 van de Arbowet, dat het werk op de bouwplaats tijdens de uitvoering door de betrokken werkgevers en zelfstandigen zodanige georganiseerd kan worden dat daarvan geen nadelig invloed uitgaat op de veiligheid en de gezondheid van de werknemer.
Arbeidshygienische strategie
Voor wat de gevaren en risico’s voor de veiligheid of de gezondheid van de bij de bouw betrokken werknemers aangaat, is het ontwerp van het bouwwerk zodanig dat deze gevaren en risico’s zoveel mogelijk in eerste aanleg bij de bron daarvan voorkomen of beperkt zijn.
Collectieve bescherming voor individuele
Naar mate waarin dergelijke gevaren en risico’s niet bij de bron kunnen worden voorkomen of beperkt vergewist de opdrachtgever dat de betrokken werkgevers en zelfstandigen in de uitvoeringsfase andere doeltreffende maatregelen kunnen nemen waarbij maatregelen gericht op collectieve bescherming voorrang hebben boven maatregelen gericht op individuele bescherming.
Werken volgens bestek/contract
Het zich vergewissen door de opdrachtgever doet niet af aan de eigen verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer voor gezond en veilig werken.
Vergewissen betekent niet dat een opdrachtgever alles zelf hoeft uit te voeren. In een contract of bestek kunnen hierover bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt met de uitvoerende partij. Daarbij blijft de eindverantwoordelijkheid wel bij de opdrachtgever berusten.
Terwijl de individuele werkgever zich richt op de gevaren en risico’s verbonden aan de werkzaamheden van zijn personeel, richt de opdrachtgever zich op gevaren en risico’s die meerdere of alle partijen op of naast de bouwplaats raken.
Vergewissen is dus meer dan alleen maar door de opdrachtgever in contractvorm opleggen van de verplichtingen, zoals het voldoen aan bijvoorbeeld arboregelgeving, aan een opdrachtnemer.
Een actieve houding opdrachtgever
Vergewissen vraagt een actieve houding van de opdrachtgever om daadwerkelijk te onderzoeken of een bij een bouwproject betrokken uitvoerende partij in staat is om zich op de betreffende bouwplaats aan de vigerende arboregels te kunnen en te willen houden. Dit geldt ook voor een volgens de arboregels veilig te realiseren ontwerp van het bouwwerk, waarbij de arbeidshygienische strategie, aanpak bij de bron, leidend is.
13 stappen tot verantwoord opdrachtgeverschap
Coördinatie in het bouwproces
- De opdrachtgever heeft (tijdig) een coördinator ontwerpfase aangesteld.
- De opdrachtgever ziet er op toe dat de coördinator ontwerpfase zijn werk naar behoren kan vervullen en ook daadwerkelijk uitoefent.
Schriftelijke overeenkomst - De opdrachtgever heeft een schriftelijke overeenkomst met de uitvoerende partij opgesteld. Hierbij zijn de verplichtingen voor de uitvoerende partij, bedoeld in de artikelen 2.29 en 2.33 van het Arbobesluit, vastgelegd.
Toezicht - De opdrachtgever gaat na of de afspraken uit de schriftelijke overeenkomst met de uitvoerende partij daadwerkelijk worden nagekomen.
V&G-plan (bouwwerk specifiek RI&E) - De opdrachtgever heeft een V&G-plan (en/of bouwwerk specifieke RI&E) opgesteld waarin de gevaren en risico’s die verbonden zijn aan het bouwwerk zijn geïnventariseerd.
- In het plan zijn vanuit de ‘ontwerpfase’ onderbouwde BTO-keuzen gemaakt waarmee risico’s, volgens de arbeidshygienische strategie=’bronaanpak’, in de uitvoeringsfase voorkomen kunnen worden.
- De opdrachtgever heeft, bij het vaststellen van beperkende factoren voor het treffen van maatregelen, gezocht naar aanpassing van het ontwerp of heeft redelijke argumenten waarom dat niet kan.
- De resterende risico’s zijn zoveel mogelijk beperkt.
Coördinatie/planning op de bouwplaats - De opdrachtgever heeft de randvoorwaarden gecreëerd voor de uitvoerende partij om adequate V&G maatregelen te treffen.
- De planning is zodanig dat risico’s ten gevolge van tijdsdruk, overlappende werkzaamheden zijn voorkomen
- De veiligheidscoördinatie is helder en eenduidig geregeld.
Budget - Er is voldoende budget om benodigde veiligheidsmaatregelen te kunnen nemen.
Aanbesteding - Door de opdrachtgever wordt het criterium past performance bij aanbestedingen gehanteerd en is de inzet om veilig en gezond te werken een selectiecriterium hierbij.
Coördinator Ontwerpfase
Een belangrijke rol hierbij heeft de door de opdrachtgever aangestelde coördinator ontwerpfase. Deze heeft als taak te bewerkstelligen dat artikel 2.26 (het vergewis artikel) van het Arbeidsomstandighedenbesluit, uitgevoerd wordt.