Er is geen veilige ondergrens voor het vallen van hoogte te geven; ook een val van geringe hoogte kan lichamelijk letsel bij werknemers veroorzaken. Dit concludeert de Gezondheidsraad in een advies dat vandaag is aangeboden aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
In Nederland werken naar schatting 2,1 miljoen mensen voor kortere of langere tijd op hoogte. Dit leidt jaarlijks tot ongeveer 12.000 ongevallen door een val, waarbij 18 werknemers overlijden en 1.230 werknemers worden opgenomen in een ziekenhuis. In vergelijking: in totaal overlijden jaarlijks gemiddeld 82 werknemers als gevolg van een arbeidsongeval. Vallen van hoogte is daarmee een belangrijk gezondheidsrisico op het werk. Daarom heeft de Gezondheidsraad zich op verzoek van de minister van SZW gebogen over de vraag of er een veilige of gezondheidskundige grens is vast te stellen waar beneden geen lichamelijk letsel kan optreden door een val.
Het is duidelijk dat er een relatie is tussen valhoogte en de mate van letsel: hoe groter de valhoogte hoe meer kans op ernstig letsel en overlijden. Bij het afnemen van de valhoogte neemt ook de kans op ernstig letsel af. Toch is het volgens de Gezondheids-raad niet mogelijk om een veilige of gezondheidskundige grens voor de valhoogte vast te stellen op basis van de beschikbare kennis. Ook een val van geringe hoogte kan namelijk leiden tot ernstig of dodelijk letsel.
Indien valgevaar bestaat zijn werkgevers volgens het Arbobesluit verplicht maatregelen te treffen , ongeacht de hoogte waarop wordt gewerkt. Dit sluit aan bij de bevinding dat er geen veilige grens te geven is. De raad pleit voor meer bewustwording bij werk-gevers dat ook werken op relatief lage hoogtes (onder de 2,5 meter) risico’s meebrengt.
Conclusie Gezondheidsraad
Uit cijfers blijkt dat jaarlijks gemiddeld 82 mensen door een arbeidsongeval
overlijden in Nederland; bij 18 is dit het gevolg van een val van hoogte.2,6 Daarmee
kan vallen van hoogte beschouwd worden als een belangrijk gezondheidsrisico
op het werk.
In dit advies beantwoordt de Commissie Signalering arbeidsomstandighedenrisico’s
de volgende vragen:
• Is een kwantitatieve gezondheidskundige of veiligheidskundige advieswaarde
(veilige grens) voor vallen van hoogte mogelijk?
• Zo ja, welke advieswaarde is op basis van de literatuur te stellen?
De commissie constateert dat er een duidelijke associatie bestaat tussen de valhoogte
en (en de mate van) het letsel. Hoe groter de valhoogte, hoe meer kans op
ernstig letsel en sterfte. Hoewel het duidelijk is dat bij het afnemen van de valhoogte
de kans op ernstig letsel en de sterfte afneemt, is het volgens de commissie
niet mogelijk om een veilige of gezondheidskundige grens voor vallen van
hoogte vast te stellen op basis van de beschikbare kennis. Ook een val van
geringe hoogte kan immers leiden tot ernstig of dodelijk letsel.
Bij andere arbeidsrisico’s waar geen gezondheidskundige advieswaarde vast te
stellen was, heeft de commissie een alternatieve benadering gevolgd, gestoeld op
het gebruik van een risicoberekening.31-34 Voor vallen van hoogte biedt deze
36 Vallen van hoogte
benadering echter geen uitkomst. De kans op letsel per werkhoogte kan immers
door beperkingen in het beschikbare onderzoek niet worden berekend. Zo is niet
bekend hoe lang en op welke hoogte mensen werken en welke kans zij hebben
om te vallen. Hierdoor kan – op basis van discussie over wat een geaccepteerde
kans zou zijn – niet worden afgeleid vanaf welke hoogte maatregelen nodig zouden
zijn.
De huidige Nederlandse wetgeving (artikel 3.16 van het Arbobesluit) vraagt
werkgevers maatregelen te nemen als er tijdens het werken valgevaar bestaat. Er
is, volgens de wetgever, in elk geval sprake van valgevaar indien op 2,5 meter of
hoger wordt gewerkt. Deze 2,5 meter is niet bedoeld als veilige grens. De commissie
bevestigt dat deze grens niet beschouwd kan worden als veiligheidskundige
of gezondheidskundig onderbouwde advieswaarde. Immers ook bij vallen
van geringere hoogte dan 2,5 meter kan (zelfd fataal) letsel ontstaan. Zo laten cijfers
van Aneziris e.a. zien dat in een periode van tien jaar (2003-2012) 1.720
ongevallen zijn gemeld waarbij mensen tijdens het werk van een hoogte vielen
van 2 meter of lager.4 Van hen hadden er 347 permanent letsel (20,2%) en overleden
22 mensen (1,3%). Ook uit andere cijfers blijkt dat per jaar gemiddeld 18
werknemers van hoogte vallen met fatale gevolgen.2,6 Van deze 18 werknemers
vielen er (gemiddeld) 2 van een hoogte lager dan 2 meter.
Indien valgevaar bestaat, verplicht het Arbobesluit dus werkgevers maatregelen
te nemen, ongeacht op welke hoogte wordt gewerkt. Dit sluit aan bij de bevindingen
van de commissie dat een veilige grens niet af te leiden is.
Wel bepleit de commissie meer aandacht voor bewustwording van werkgevers
dat ook werken op hoogtes lager dan 2,5 meter risico’s kan meebrengen en
dat ook in dat geval maatregelen nodig zijn.