Bron: NEN.nl

‘Je kunt als organisatie veel regels en protocollen hebben rondom veilig werken, maar echt veilig werken staat of valt met de veiligheidscultuur. Daarmee bedoel ik bewuste aandacht voor veilig werken door de mede­werkers zelf, in alle lagen van een organisatie.’ Dit zegt Nicoline Krijger, consultant bij de Safety Culture Ladder die NEN in beheer heeft. Zij legt uit hoe het Safety Culture Ladder certificaat (voorheen Veiligheidslad­der) het veiligheidsbewustzijn van medewerkers en leidinggevenden in kaart brengt en aanzet geeft tot verbetering. Dat is de basis voor een veilige organisatie waar men dankzij een goede veiligheidscultuur onge­lukken voorkomt.

Eerst een stukje geschiedenis. De Safety Culture Ladder, een beoordelingsmethode om het veiligheidsbewustzijn en bewust veilig handelen in bedrijven te meten, is ooit bedacht door Pro­Rail. Toen steeds meer andere bedrijven belangstelling kregen voor de systematiek, zocht ProRail naar een onafhankelijke organisatie om de Safety Culture Ladder te beheren. Dat werd NEN.

 Waarom NEN?

Daar zijn verschillende redenen voor. ‘Door het grote netwerk van NEN zitten er veel belanghebbenden aan tafel zodat er goe­de, breed gedragen afspraken gemaakt kunnen worden’, vertelt Nicoline. ‘En vanwege onze rol in de wereld van de normalisatie buiten Nederland, kunnen we internationaal onze kennis en kunde inzetten, zodat de systematiek van de Safety Culture Ladder ook in de rest van de wereld gebruikt kan worden.’ Want ook vanuit het buitenland is er belangstelling. Bijvoorbeeld omdat het steeds meer een inkoopverantwoordelijkheid wordt om bedrijven in te huren die veilig werken.

Certificatieschema

Een andere reden om voor NEN te kiezen is omdat NEN onafhankelijk schemabeheerder is. Dat maakt het beschikbaar stellen van een onafhankelijk certificatieschema voor de Safety Culture Ladder mogelijk. Zo’n certificatieschema is een uitste­kend hulpmiddel voor bedrijven om gezond en veilig gedrag in kaart te brengen. Dat is vooral interessant voor bedrijven waar fysieke veiligheid van groot belang is, zoals bijvoorbeeld in de bouw, energie, offshore en chemie, maar eigenlijk kan de Safety Culture Ladder in elke sector van toegevoegde waarde zijn.

Diner in het donker

Een van de ondersteunende middelen die bij het certificatie­schema horen, is een webtool met een vragenlijst. Hiermee kan een bedrijf een self assessment doen om erachter te komen waar het staat op het gebied van veiligheid en hoe men naar een hoger niveau kan werken. Er is bijvoorbeeld aandacht voor de omgang met ongevallen. Informeert het management de medewerkers als er een ongeluk is gebeurd? En bekijken ze dan hoe ze zo’n ongeluk de volgende keer kunnen voorkomen? Maar ook bewustwording van veiligheidsrisico’s komt aan de orde. ‘Ik hoorde laatst een mooi voorbeeld van een bedrijf dat zijn medewerkers een diner in het donker had aangeboden. Die medewerkers werden zo op een ludieke manier geconfronteerd met de gevolgen van oogletsel. De bedoeling was natuurlijk om ze te stimuleren om hun veiligheidsbril op te zetten’, aldus Nicoline.

De naam Safety Culture Ladder is niet voor niets gekozen. Er zijn vijf laddertreden. Die geven de ontwikkelingsfase aan waarin een bedrijf zich op het gebied van veiligheidsbewustzijn bevindt. Als een bedrijf het self assessment heeft gedaan, kan het zich laten certificeren door een Certificerende Instelling. De auditoren stellen de bereikte laddertrede vast en reiken, als voldaan is aan de minimumeisen, het overeenkomstige Safety Culture Certificaat uit. Daarna volgt opname in het certificatieregister op de website van NEN. Zo kan iedereen zien dat het bedrijf gecertifieerd is.

NEN-trainingen voor auditoren

Er worden zeer specifieke eisen gesteld aan de auditoren die de toetsen uitvoeren.. Allereerst moeten ze ervaring hebben binnen de betreffende sector en met bepaalde veiligheidsschema’s. Daarnaast is het heel belangrijk om goed te kunnen interviewen en observeren, het gaat immers om het onderzoeken van houding en gedrag. NEN biedt daarom specifieke trainingen aan voor de auditoren. ‘Daar wordt bijvoorbeeld veel aandacht be­steed aan interviewtechnieken en we oefenen met rollenspelen. Jaarlijks organiseren we ook een auditorendag waarin de kennis opgefrist kan worden, er ruimte is voor kennisdeling en het uitwisselen van ervaringen.’

Een audit wordt trouwens altijd afgenomen door twee auditoren. Omdat cultuuraspecten interpretatiegevoelig zijn, is het vier ogen principe hier van groot belang.

Verplicht

Niet altijd kiest een bedrijf op eigen initiatief voor certificatie volgens de Safety Culture Ladder . Opdrachtgevers kunnen een certificaat bij aanbestedingen eisen. Zo hebben de onderteke­naars van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB, dat zijn in Nederland al meer dan 1000 organisaties) met elkaar afgesproken om veiligheid in de keten te verbeteren door toepassing van de Safety Culture Ladder. In aanbestedingen stellen zij per 1 januari 2022 een bepaalde trede verplicht voor (onder)aannemers. De GCVB benadrukt dat organisaties er snel mee aan de slag moeten, omdat het tot anderhalf jaar kan duren voordat een organisatie de vereiste trede en verificatie heeft behaald.

Niet alleen de ondertekenaars van de GCVB, ook andere opdrachtgevers vragen vaak een certificaat van bedrijven die voor ze gaan werken. Hoewel het misschien begint als een verplichting, pakt het vaak goed uit als een bedrijf zich erin gaat verdiepen. ‘Wij horen van veel bedrijven dat ze de Safety Culture Ladder omarmen als ze ermee aan de slag gaan. Het gebeurt zelfs dat een bedrijf voor een hogere trede gaat dan dat er in eerste instantie vereist is.’ Dat is precies de cultuur die de Safety Culture Ladder beoogt: de intrinsieke ambitie om veiliger te werken. Want hoe hoger op de ladder, hoe veiliger het bedrijf. ‘Dat is belangrijk, want het doel blijft altijd zero accidents.’