Bron: Disck.eu

In de jaren 1920 concludeerde Herbert Heinrich dat 90 procent van alle arbeidsongevallen wordt veroorzaakt door onveilig gedrag van werknemers. Vandaag de dag wordt deze IJsbergtheorie nog steeds “als waar” aangenomen. Wat betekent dit in de praktijk op de bouwplaats?

De IJsbergtheorie van Herbert William Heinrich (1886-1962) is niet onomstreden onder vakgenoten. Zo richtte de Amerikaanse “Assistant Superintendent of the Travelers Insurance Company” zich op verzekeringsinformatie en is zijn onderzoek alweer een jaar of honderd oud.

De kern van zijn theorie – het leeuwendeel van de arbeidsongevallen wordt veroorzaakt door onveilig gedrag van werknemers – blijft echter recht overeind staan. Het exacte percentage – volgens Heinrich 90 procent – is daarbij irrelevant. Vriend en vijand zijn het erover eens dat gedag het probleem is!

Waar komt gedrag vandaan?

Maar waarom doen mensen dan niet gewoon wat ze “moeten” doen? Hier zijn al boeken over volgeschreven; echter kunnen we kort concluderen dat gedrag uiteindelijk altijd is gebaseerd op een pakket aan keuzes die een mens maakt. Deze keuzes worden weer beïnvloed door ander factoren. Hieronder is één en ander schematisch weergegeven.

Voordat we ons focussen op “waarom” mensen keuzes maken, kunnen we ons eerst afvragen: wat “moeten” mensen dan doen? Het antwoord hierop is feitelijk simpel, namelijk de gevolgen van risico’s voorkomen!

De risico’s (die door middel van een Risico Inventarisatie zijn bepaald & gewogen en waarvoor via de Evaluatie
V&G beheersmaatregelen zijn bepaald) moeten dus worden beheerst. Kortom, werknemers moeten
V&G (veiligheids- en gezondheids-) beheersmaatregelen naleven.

15 redenen voor gedrag

Als menselijk gedrag in grote mate bepalend is voor het naleven van V&G beheersmaatregelen én gedrag op zijn beurt weer is gebaseerd op keuzes, dan kun je je afvragen wat de onderliggende (directe of indirecte) redenen zijn van menselijke keuzes. Hieronder de vijftien belangrijkste redenen verdeeld in drie managementblokken:

Persoonlijke topics

1. Ze denken dat het zo niet werkt.
2. Ze denken dat hun manier van werken beter is.
3. Ze zijn niet gemotiveerd.
4. Ze hebben niet de juiste mentaliteit.
5. Ze stellen de verkeerde prioriteiten.
6. Ze menen dat ze goed bezig zijn.
7. Ze hebben persoonlijke problemen.

Kennis & vaardigheden

1. Ze weten niet wat ze moeten doen.
2. Ze weten niet hoe ze het moeten doen.
3. Ze begrijpen niet waarom ze het zouden doen.
4. Ze zijn onbekwaam voor de hun opgelegde taak.

Externe invloeden

1. Er zijn belemmeringen buiten hun controle.
2. Het ontbreekt hun aan de nodige tijd.
3. Er is een gebrek aan adequate supervisie.
4. Management toont onvoldoende belangstelling.

Hoe beïnvloedt je keuzes?

Laten we vooropstellen dat 100% beïnvloeding van menselijke keuzes niet realistisch is en dat dit tevens een kwestie van lange adem zal zijn. Toch willen we hierin een aanpak voorstellen:

A. Persoonlijke topics	o   Verdiep je in de mens achter de werknemer. o   Ga (figuurlijk) naast hem staan en niet boven hem. o   Heb oog voor zijn expertise. o   Luister naar de werknemer. o   Niet dicteren maar discussiëren. o   Vraag geen onzinnig of niet functioneel uitlegbaar gedrag. o   Geef feedback op zijn tips en suggesties. o   Win het vertrouwen van de werknemer.
B. Kennis & vaardigheden	o   Leid werknemers op (in theorie en praktijk). o   Betrek werknemers bij de V&G processen. o   Leg zaken uit op een begrijpelijke manier. o   Besteed ook aandacht aan onderbouwing van oorzaak en gevolg. o   Maak gebruik van veiligheidscoaches. o   Eis niet te veel in één keer (gedragsverandering is een proces, geen omslagpunt).
C .Externe  invloeden	o   Voorzie werknemers van de juiste V&G materialen. o   Neem V&G op als volwaardige parameter bij budgettering en werkplanning. o   Geef het goede V&G voorbeeld. o   Toon management betrokkenheid. o   Stuur niet alleen met negatieve, maar ook met positieve sancties.

Waarin resulteren deze stappen?

Naast de ultieme opbrengst, voorkomen van ongevallen, zal de aanpak ook bijdragen op het gebied van:

1. Opkrikken van het Wij-gevoel ofwel team-building.
2. Creëren van mede-eigenaar gevoel.
3. Verhogen van werktevredenheid.
4. Hogere inzetbaarheid van mensen.
5. Verbeteren van efficiëntie.
6. Vermijden van vergissingen.
7. Terugdringen van schades en verliezen.
8. Verlaging van de supervisie-noodzakelijkheid.
9. Voldoen aan wetgeving en certificatie-eisen.

Om het bovenstaande op een juiste manier te bewerkstelligen zijn er meerdere functies en partijen betrokken. Onmisbaar is de V&G projectmanager, over het algemeen een veiligheidskundige. Die kan in dienst zijn bij jouw organisatie, maar het kan ook een persoon zijn die je inhuurt via een derde partij zoals Disc.