Overgenomen van: Independer.nl; door: Mirjam Prins
Mantelzorg is een waardevolle, maar vaak zware taak. Uitputting ligt op de loer, zeker wanneer de intensieve zorg voor een kwetsbare naaste gecombineerd wordt met een druk huishouden, een baan en een sociaal leven. Nederland telt momenteel zo’n 309 duizend mantelzorgers die zich zwaar- tot overbelast voelen, een stijging van 52,6% ten opzichte van tien jaar eerder.
Waar in Nederland nemen mantelzorgers het meest hooi op hun vork? En waar neemt het aantal zwaar- tot overbelaste mantelzorgers het snelst toe? Independer brengt het in kaart op basis van data van het CBS en het RIVM.
Intensieve mantelzorg
Momenteel geven 308.992 mantelzorgers aan dat zij zich zwaar- tot overbelast voelen. Tien jaar eerder ging het nog om 202.519 mantelzorgers. Het gaat dan om volwassenen die ten minste acht uur per week of al minstens drie maanden kosteloos zorgen voor een naaste. Dit wordt gezien als intensieve mantelzorg.
Langdurige, intensieve zorg voor bijvoorbeeld een kind met een meervoudige handicap, een ouder met dementie of een buur met een chronische ziekte is vaak lastig te combineren met andere dagelijkse verantwoordelijkheden. Hoewel mantelzorgers zich meestal met liefde inzetten voor hun naaste, nemen ze vaak te veel hooi op hun vork, waardoor overbelasting al snel dreigt.”
Vooral in Gelderland en Noord-Brabant groeiend probleem
In Gelderland is het aantal zwaar- tot overbelaste mantelzorgers in tien jaar tijd het sterkst toegenomen. Het gaat hier zelfs om een stijging van 93,6%. Ook Noord-Brabant (+88%), Utrecht (+67,4%) en Zuid-Holland (63,3%) tellen veel meer overbelaste mantelzorgers dan tien jaar terug.
In de provincie Groningen is er juist een opvallende daling. Het aantal zwaar- tot overbelaste mantelzorgers is hier juist met 37,8% afgenomen.
Bron: IndependerIn deze gemeenten sterkste groei
In tien jaar tijd is in 291 van de 342 gemeenten het aantal overspannen mantelzorgers toegenomen. Wel zijn er lokaal grote verschillen. Koploper is het Friese Achtkarspelen. Hier is zelfs bijna een verzevenvoudiging (+583,7%). Ook in Voorschoten (+523,4%) en Molenlanden (+515,1%) is sprake van een sterke stijging.
In 40 gemeenten was er juist een dalend aantal overspannen mantelzorgers. De grootste afname was er in het Groningse Het Hogeland (-60,5%), gevolgd door Eemsdelta (-59,4%) en Veendam (-48,4%).
Bron: IndependerVergoeding voor vervangende zorg
De zorgverzekeraar van de mantelzorger kan kosten voor vervangende zorg vergoeden. Bijvoorbeeld als de mantelzorger zelf ziek is en even geen mantelzorg kan leveren, bijvoorbeeld door overbelasting. Of als die op vakantie is om even op te laden. Het is wel belangrijk om te weten dat vervangende zorg niet in de basisverzekering zit. Maar wel in sommige aanvullende verzekeringen. Het kan dus lonen om dit goed uit te zoeken en om eventueel over te stappen naar een andere zorgverzekering. Dat kan altijd in de laatste 6 weken van het jaar. Heeft de hulpvrager een Wet Langdurige Zorg (WLZ) indicatie? Dan kan de vervanging ook vanuit het Persoonsgebonden Budget (PGB) vergoed worden.”
Hier wonen de meeste zwaar- tot overbelaste mantelzorgers
Nergens in Nederland wonen zoveel zwaar- tot overbelaste mantelzorgers als in Emmen. In totaal ervaren bijna 3 op de 10 mantelzorgers uit deze Drentse gemeente overbelasting. Dit percentage ligt een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde van 18,7%. Ook in Zeist nemen veel mantelzorgers te veel hooi op hun vork.
Bron: IndependerDe landelijke top 10 gemeenten met het hoogste percentage zwaar- tot overbelaste mantelzorgers is als volgt:
- Emmen, Drenthe: 29,7% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Zeist, Utrecht: 29,0% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Almere, Flevoland: 28,8% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Nuenen c.a., Noord-Brabant: 28,0% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Voorschoten, Zuid-Holland: 27,8% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Geldrop-Mierlo, Noord-Brabant: 27,6% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Culemborg, Gelderland: 27,3% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Oisterwijk, Noord-Brabant: 26,7% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Ouder-Amstel, Noord-Holland: 26,6% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
- Leiden, Zuid-Holland: 26,3% van de mantelzorgers is zwaar- tot overbelast
In het Overijsselse Raalte lijken mantelzorgers de minste druk te ervaren: hier voelt ‘slechts’ 5,9% van de mantelzorgers zich zwaar- tot overbelast. Ook in Castricum ligt dit percentage relatief laag (7,5%).
Verdeling van mantelzorgers in Nederland
Hieronder is te zien welke groepen mensen in Nederland het vaakst (en het minst vaak) mantelzorger zijn. Elke staaf in de diagram staat voor het percentage van alle mensen binnen die demografische groep die mantelzorger is. Bijvoorbeeld: van alle mannen in de leeftijdsgroep 45 tot 64 en in de laagste inkomensklasse, is 15% mantelzorger.
Een aantal trends vallen op uit deze verdeling. Zo is bij vrouwen bijna altijd een hoger percentage mantelzorger dan bij mannen, ongeacht de leeftijdsgroep of de inkomensklasse. De uitschieter is vrouwen tussen de 45 en 64 jaar in de hogere inkomensklasses: van hen is 27,6% mantelzorger.
Daarnaast is het opmerkelijk dat jongere mantelzorgers vaker in een lagere inkomensklasse vallen, waar dat voor mantelzorgers in de oudere leeftijdsgroepen juist omgedraaid is.
Bron: IndependerOver dit onderzoek
Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van de meest recente cijfers van het RIVM en het CBS. Hierbij zijn de percentages afgezet tegen de bevolking van 18 jaar en ouder om zo tot de aantallen per zwaarbelaste mantelzorgers te komen. Het percentage zwaarbelaste mantelzorgers is het percentage mantelzorgers van 18 jaar en ouder dat zich door het geven van mantelzorg ’tamelijk zwaar belast’, ‘zeer zwaar belast’ of ‘overbelast’ voelt. Dit betreft het percentage binnen de groep mantelzorgers. Voor het percentage mantelzorgers is enkel gekeken naar de groep zoals het CBS die definieert. Het gaat hierbij om personen van 18 jaar of ouder dat mantelzorg geeft. De mantelzorg moet daarbij al minimaal 3 maanden duren, of het moet gaan om minimaal 8 uur zorg per week.