Den Haag – Volgens officiële rapportages neemt het aantal bouwgerelateerde ongevallen af. Jos Schouten plaatst daar kanttekeningen bij. De bouwproductie is flink gedaald, net als het aantal werkers in de bouw.

Aan het einde van het vijfde crisisjaar bracht de Inspectie SZW zijn sectorrapportage Bouw 2011 uit. Hieruit viel af te lezen dat er grote vorderingen op het gebied van arbeidsveiligheid en arbeidsomstandigheden bereikt waren en dat de onveiligheid per saldo was afgenomen. Immers, het aantal ernstige ongevallen was teruggelopen tot 355 en het aantal dodelijke ongevallen dat bouwgerelateerd was, nam de afgelopen jaren gestaag af en was op een historisch laag aantal van negen uitgekomen. Een heugelijk feit gezien het leed dat altijd weer veroorzaakt wordt door ongevallen en zeker die met dodelijke afloop.

Ondanks de afname van het absolute aantal dodelijke slachtoffers mogen we een aantal zaken niet uit het oog verliezen: Het aantal werknemers dat jaarlijks overlijdt door vroegere blootstelling aan toxische stoffen, waaronder asbest en kwarts, neemt nog steeds toe; deze aantallen worden niet bij de ongevallen gerekend. De bouwproductie is enorm afgenomen: voor 2013 wordt voor de utiliteitsbouw een niveau voorspeld van circa een zevende deel van de bouwproductie van het topjaar 2002 en nog steeds krimpend ten opzichte van 2012. De woningbouw ligt al langere tijd op een extreem laag niveau. De enige sector die nog wel naar behoren draait, is de civiele sector door de uitbreiding van de infra, de bouw van kunstwerken en de waterbouwsector; misschien het enige voordeel van het feit dat we in Nederland voor een groot deel beneden de zeespiegel leven. Ook is de populatie werknemers in de bouwnijverheid met ruim 50.000 afgenomen en wordt voor 2013 een verdere afname met 27.000 man voorzien. Tegen het licht van de krimpende productie en de afgenomen populatie valt er een verdere afname van het aantal dodelijke slachtoffers te verwachten. Immers, dit getal zal theoretisch als verhoudingsgetal meebewegen en daarmee de trend van de afnemende populatie volgen.

Zorgen

In dezelfde sectorrapportage valt op dat het aantal ongevallen per miljard geïnvesteerd vermogen niet is afgenomen. Sterker nog, dat getal is toegenomen en dat baart zorgen omdat dit verhoudingsgetal al enkele jaren toeneemt. Ik vraag me af hoeveel bouwgerelateerde ongevallen met dodelijke afloop er in 2012 zijn geweest. Immers, bij een toename van dat aantal zouden we kunnen stellen dat de crisis haar tol eist omdat de veiligheid kennelijk achterwege wordt gelaten, misschien om een paar centen uit te sparen. De rekening wordt betaald door de werknemers die, in een branche onder druk, toch wat meer geneigd zijn te doen wat de baas wil en de onveiligheid op de koop toenemen. Op de sociale media vinden we verschillende blogs die over arbeidsongevallen gaan. Regelmatig valt daar te lezen over vallen, omvallen, knellen en pletten. Als je de dodelijke ongevallen daarbij optelt en eens met de ‘bouwbril’ bekijkt, kom je al gauw tot een veel hoger getal dan negen stuks. Het gaat eerder richting de twintig.

Bij de grote aannemersbedrijven waar wij ons advieswerk doen zien we dit beeld niet. Daar wordt onverminderd energie gestoken in verbetering van arbeidsomstandigheden. Wellicht gedreven door de crisis wordt wel geprobeerd om de kosten te drukken en de ontwikkeling van loonkosten te beperken; de woningen moeten nog wel betaalbaar blijven.

Zouden de risico’s dan vooral bij het midden- en kleinbedrijf liggen? Of bij de zelfstandigen? Of zijn het juist onze arbeidsimmigranten die de meeste risico’s lopen mede door een andere veiligheidscultuur?

Wij hopen van harte dat dit niet het geval is en dat de rekening van de crisis niet bij de werknemers wordt gelegd. Daarom ben ik benieuwd naar de officiële cijfers over 2012. Misschien valt het mee en vallen de getallen lager uit. Hopelijk eist de crisis niet haar tol.

Jos Schouten, Veiligheidskundige Aboma, Ede

Arbo, Opinie, Binnenland