21 november 2011 | Arbozorg

De brand bij Chemie Pack, de vallende geluidsboxen in Tilburg. Bij ieder veiligheidsincident blijkt dat meerdere functionarissen van de risico's op de hoogte waren. Ze hebben die kennis alleen niet gedeeld. Zijn we te weinig geïnteresseerd in veiligheid, of ligt het aan de terugtrekkende overheid? "God straft wel, maar niet onmiddellijk.", zegt hoogleraar Ben Ale. Een vallende geluidsbox in een Tilburgs zwembad zorgde vorige maand voor een tragedie. Daarbij kwam een baby in het peuterbad om het leven. Een wrang detail: al in april had een extern bureau op de slechte staat van de bevestigingsmaterialen gewezen.

Ben Ale, hoogleraar Veiligheid en Rampenbestrijding aan de Technische Universiteit van Delft, is niet verrast. 'Je ziet het steeds weer bij dit soort incidenten: er was wel degelijk iemand van het risico op de hoogte. Die heeft zijn kennis alleen niet doorgegeven aan anderen – of die anderen namen niet de moeite om er iets mee te doen. Neem die ramp bij Chemie Pack. Als je er met de auto langs reed, kon je zien dat daar illegaal gevaarlijke stoffen lagen opgeslagen. Meerdere mensen moeten dat hebben geweten, maar wat ontbrak was de communicatie, de samenwerking. Bovendien: we zijn collectief te weinig in veiligheid geïnteresseerd.' Méér gebreken Een sombere conclusie. Is het niet mogelijk dat dit soort incidenten een uitzondering vormen? En dat die uitzonderingen het journaal halen? Ale denkt van niet. 'Dat zie je aan het zwembad in Tilburg. Als de inspectie na zo'n incident gaat wroeten bij andere zwembaden, blijkt daar ook van alles mis te zijn.

En je ziet het na de brand bij chemie Pack. Na afloop bleek dat een kwart van de hoogrisico-bedrijven de zaken óók niet op orde heeft. Nee, het zijn geen uitzonderingen, het is het topje van de ijsberg.' De oorzaak volgens Ale? Een gebrek aan inspecties. Althans, inspecties door mensen met verstand van zaken. 'Wat je nu vaak ziet, is dat de brandweer ergens langs gaat, maar dat de Arbeidsinspectie het laat afweten. Dat is wel begrijpelijk: die heeft natuurlijk veel te weinig mensen in dienst. Maar ondertussen moeten die brandweerlieden gaan controleren of er in het bedrijf wel veilig wordt gewerkt, en dat kan natuurlijk niet. Je zag dat ook bij Chemie Pack: de werknemers wezen erop dat er overheidsinspecteurs waren langs geweest. En die hadden gezegd dat alles in orde was.' Vanaf het bureau

Een gebrek aan kundige inspecties dus. Maar hier ligt weer een oorzaak onder: de inspectie op afstand. 'Waarom kwam die Arbeidsinspectie niet mee?' vraagt Ale. 'Omdat inspecteurs tegenwoordig helemaal niet meer van hun bureau afkomen. Ze inspecteren op afstand, en als van een afstand alles in orde lijkt, ondernemen ze geen actie. Het idee van de overheid is dat werkgevers zelf wel weten hoe ze veilig moeten werken – maar 80% heeft werkelijk geen flauw idee. Dat gaat dus mis.' Maar – en dat is misschien een groter probleem – het gaat niet metéén mis. 'Je ziet hetzelfde als bij de financiële crisis', zegt Ale. 'In de jaren 80 hebben we het toezicht op de banken afgeschaft, en pas 20 à 30 jaar later zien we het resultaat. Eerst zitten er overal nog capabele mensen, die weten hoe ze het vroeger moesten doen. Maar als die op een gegeven moment allemaal met pensioen gaan, loopt het mis.

Nieuwsgierig naar mogelijke oplossingen? Kijk op: congres Veiligheid en Risico.