Bron:kader-opleidingen.nl

Dat werkgevers vanuit de Arbeidsomstandighedenwet verplicht zijn zorg te dragen voor een veilige en gezonde werkplek is algemeen bekend. Maar hoe zit het met leidinggevenden? In hoeverre reikt de aansprakelijkheid wanneer er een arbeidsongeval plaatsvindt?

De aansprakelijkheid van leidinggevenden is goed te illustreren aan de hand van een recente gerechtelijke uitspraak n.a.v. een dodelijk arbeidsongeval in 2018 waarbij de leidinggevende wordt veroordeeld. Ook het bedrijf is veroordeeld, maar in dit artikel gaan we specifiek in op de situatie van de leidinggevende.

Het ongeval

De werknemer vervoerde in opdracht van zijn werkgever ongeveer 2800 kg maisvoermeel met een vrachtwagen met kipper. Hij ging het maisvoermeel lossen. Het viel een andere vrachtwagenchauffeur op dat het slachtoffer erg lang bezig was in de loshal. Toen hij polshoogte ging nemen, vond hij het slachtoffer achter de kipper, bedolven onder een berg maisvoermeel.

De lijkschouwer acht het meest waarschijnlijk dat het slachtoffer is bedolven onder een grote, plots uit de laadbak stortende massa maisvoermeel. Door het gewicht van deze massa is het voor het slachtoffer onmogelijk geweest nog ademhalingsbewegingen te maken, terwijl mond en neus ook afgesloten werden door het meel. De directe doodsoorzaak is mechanische asfyxie (verstikking) door een hoge druk op de borstkast.

Een streepvormige schaafwond en een afdruk van een tot vuist gevormde rechterhand op het lichaam van het slachtoffer, passen bij het vermoeden dat het slachtoffer met een bezem aan de slag is geweest op het moment van het ongeval. Verschillende collega’s van het slachtoffer hebben verklaard dat bij het lossen een bezem werd gebruikt om maisvoermeel dat niet naar buiten stroomde, los te porren.

Artikelen 5,3,8

De kernartikelen 5,3,8 van de Arbowet zijn binnen onze opleidingen een begrip. (Oud) deelnemers zullen de term 538 dan ook met meer associëren dan alleen het welbekende radiostation. Ook in deze casus worden de artikelen 5, 3 en 8 doorlopen.

Verdachte is als leidinggevende verantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid van zijn bedrijf en daarmee voor de veiligheid van werknemers. De verdachte is ten laste gelegd dat hij al dan niet opzettelijk in strijd heeft gehandeld met artikelen 538:

Artikel 3: De werkzaamheden zijn niet zodanig georganiseerd dat daarvan geen nadelige invloed uitging op de veiligheid en gezondheid van de werknemer, immers was er geen eenduidige en veilige werkwijze ontwikkeld.

Artikel 5: De risico’s die het met een kipper lossen van maisvoermeel en/of andere niet vrij vloeiende ladingen met zich mee brengt zijn niet/onvoldoende schriftelijk vastgelegd in een inventarisatie en evaluatie.

Artikel 8: Het slachtoffer (en/of meerdere werknemers) zijn niet doeltreffend ingelicht over de aan het met een kipper lossen van maisvoermeel of over de maatregelen die erop gericht zijn deze risico’s te voorkomen of te beperken. Daarnaast is er niet voor gezorgd dat aan het slachtoffer doeltreffend en aan hem onderscheiden taken

Uitspraak

Anders dan de verdediging lijkt te stellen, kan het mondeling verkondigen van de basisregels “niet achter de kipper staan tijdens het lossen” en “altijd de klapdeur vergrendelen” niet worden beschouwd als het hanteren van een eenduidige en veilige werkwijze voor het met een kipper lossen van maisvoermeel. Waardoor niet is voldaan aan artikel 3 van de Arbowet

Enkele dagen na het ongeval, heeft het bedrijf de destijds geldende risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) verstrekt aan de opsporingsambtenaren van SZW. Deze RI&E was nauwelijks ingevuld en bevatte hoofdzakelijk de standaardteksten uit de Algemene MKB-RIE. Vastgesteld is dat in de RI&E de risico’s met betrekking tot het laden en lossen van los gestorte grondstoffen niet opgenomen waren. De risico’s waren ook niet op een andere wijze geïnventariseerd, waarmee dus niet wordt voldaan aan de RI&E verplichting. Waardoor niet is voldaan aan artikel 5 van de Arbowet.

Van een gerichte training of instructie met betrekking tot deze specifieke losactiviteit is geen sprake geweest. Waardoor niet is voldaan aan artikel 8 van de Arbowet. Uit de bewijsmiddelen blijkt zelfs dat het slachtoffer in het geheel niet is ingewerkt en nog nooit maisvoermeel met een kipper als de onderhavige had gelost, toen hij op 27 augustus 2018 op pad ging. Zoals hiervoor al is overwogen, heeft de rechtbank vastgesteld dat leidinggevende tekort is geschoten in haar wettelijke zorgplicht, in het bijzonder het treffen van maatregelen met het oog op de veiligheid en gezondheid van haar werknemers, terwijl zij redelijkerwijs moest weten dat daardoor levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van haar werknemers te verwachten viel.

Samengevat is de verdachte is als leidinggevende verantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid van zijn bedrijf en daarmee voor de veiligheid van werknemers. Onder de verantwoordelijkheid van verdachte heeft het bedrijf nagelaten de nodige veiligheidsmaatregelen te treffen, waardoor het dodelijk ongeval heeft kunnen plaatsvinden. Binnen het bedrijf werden de veiligheidsrisico’s die waren verbonden aan het lossen van niet vrij vloeiende producten onvoldoende onderkend en werd ten onrechte de verantwoordelijkheid voor het veilig werken grotendeels bij de werknemers gelegd.

De Rechtbank lijkt in haar vonnis enigszins verbaasd over het feit dat de leidinggevende niet bekend is met zijn verplichtingen.
“Zo verklaarde verdachte dat “hij ervan uitging” dat de werknemers wel wisten hoe ze veilig moesten werken, “dat hij erop vertrouwde” dat ze de basisregels wel kenden, “dat je toch mag verwachten dat ervaren werknemers weten hoe het moet” en dat verzekeren voor arbeidsongeschiktheid weggegooid geld is. Verdachte ziet het inventariseren van risico’s en het vastleggen van een veilige werkwijze als schriftelijke rompslomp of bureaucratie en niet als een manier om risico’s tijdig te onderkennen en werknemers op een gestructureerde manier hierover in te lichten en te onderrichten.”

Een Veiligheidskundige aangesteld

De rechtbank heeft anderzijds ook kennisgenomen van een recente veiligheidsaudit en het gegeven dat verdachte zijn bedrijf voortaan door een Hoger Veiligheidskundige laat ondersteunen.

Alle feiten en omstandigheden tegen elkaar afwegend, is de rechtbank van oordeel dat passend en geboden is verdachte te veroordelen tot een taakstraf van 120 uur subsidiair 60 dagen hechtenis, waarvan 40 uur taakstraf subsidiair 20 dagen hechtenis voorwaardelijk met een proeftijd van drie jaar.

Aansprakelijkheid binnen de werkrelatie

Wil jij inzicht in de actuele wet- en regelgeving omtrent aansprakelijkheid in geval van persoonlijk letsel of schade binnen de werkrelatie? De Masterclass Aansprakelijkheid gaat diep in op actuele rechtspraak omtrent aansprakelijkheid binnen de werkrelatie. Ook komen dagelijkse werkzaamheden aan de orde waarbij je je als Veiligheidskundige of leidinggevende maar moet beseffen dat deze tot aansprakelijkheid kunnen leiden.

• Wendy Franken – Senior bedrijfsjurist – Trainer bij Kader