bron: www.intersafe.eu
Een baanbrekende uitspraak in de zogenoemde “handschoenenzaak”: Het gerechtshof in Den Bosch stelt een sloopbedrijf volledig aansprakelijk voor arbeidsongeschiktheid van een van de werknemers. Deze werknemer raakte gewond doordat een tegelsplinter door zijn werkhandschoen sneed. Volgens het gerechtshof waren er betere handschoenen verkrijgbaar dan de handschoenen die door de werkgever ter beschikking waren gesteld. Bouwbedrijven zijn verplicht hun werknemers te voorzien van de beste persoonlijke beschermingsmiddelen.
Uiteraard wilt u als werkgever uw werknemers maximale bescherming bieden. Maar welke persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm’s) zijn nu de beste? De keuze is soms al lastig genoeg wanneer het gaat om helmen of veiligheidsschoenen, maar het selecteren van de juiste handschoenen is nog ingewikkelder.
“De uitspraak van het Bossche gerechtshof verbaast mij niet,” zo stelt Jos Putman, hoger veiligheidsdeskundige bij Intersafe. Zijn taak is het adviseren van bedrijven over pbm’s, en hij ziet dat het vooral bij handschoenen nogal eens misgaat. Putman: “Natuurlijk, werkgevers zoals Shell en Esso hebben het goed voor elkaar. Maar andere bedrijven zijn geneigd vooral naar de financiën te kijken. Dan zie je dat medewerkers handschoenen dragen die niet zijn afgestemd op de risico’s van het werk. De gevolgen hiervan zijn soms groot, bijvoorbeeld als giftige stoffen dwars door de handschoen heen in contact komen met de huid.”
Ingewikkeld
Het is voor zowel de werkgever als de werknemer belangrijk dat het bedrijf de juiste handschoenen verstrekt, maar volgens Putman is dit soms erg ingewikkeld. “Ik heb meegewerkt aan de Europese SUCAM documenten. Deze geven informatie over het kiezen, gebruiken en onderhouden van pbm’s. Voor veiligheidshelmen en veiligheidsschoenen was het opstellen van zo’n document niet zo’n probleem, maar voor handschoenen bleek het te gecompliceerd. Binnenkort doen we een tweede poging.” Handschoenen moeten beschermen tegen een lange lijst uiteenlopende risico’s: mogelijke allergieën bij het afwassen in de spoelkeuken, maar ook mechanische risico’s zoals prikken en snijden, zoals bij de werknemer van het eerdergenoemde sloopbedrijf. Daarnaast moeten handschoenen soms ook bescherming bieden tegen extreme koude (temperaturen lager dan 20°C), extreme hitte (temperaturen hoger dan 100°C), hoge elektrische voltages en chemicaliën. Vooral deze laatste categorie maakt de keuze voor de juiste handschoen complex. Geen enkele chemicaliënbestendige handschoen is geschikt voor alle soorten chemische stoffen, waardoor werknemers vaak gebruik moeten maken van vier of vijf verschillende typen handschoenen.
Verantwoorde keuze
Hoe maak je als werkgever een verantwoorde keuze? De wetgever helpt hierbij een handje. De huidige Europese Richtlijn 89/686/EEG onderscheidt drie categorieën:
1. Categorie 1 handschoenen zorgen voor een lichte bescherming. Bijvoorbeeld bij het werken in de eerdergenoemde spoelkeuken, of in de land- en tuinbouw.
2. Categorie 2 is gekoppeld aan de zogenoemde mechanische risico’s, bijvoorbeeld snij- en prikgevaar. Hierbij buigt de onafhankelijke keuringsinstantie (de zogenaamde notified body) zich alleen over de handschoenen zelf (EG-type keur van de handschoen), en dus niet over het productieproces.
3. Categorie 3 handschoenen moeten de grootste risico’s afdekken. Het gaat dan om hitte, koude, hoge voltages en chemicaliën. In deze categorie moet niet alleen de handschoen zelf worden gecertificeerd, maar ook het productieproces (kwaliteitsborging).
Restchemicaliën
“Hoewel de hierboven genoemde categorieën een eerste aanknopingspunt bieden, is dit nog niet voldoende,” aldus Pim Loosschilder van ATG. Wellicht vallen medewerkers ten prooi aan andere sluipende gevaren – namelijk die in de handschoen zelf. “Voor het maken van een handschoen worden veel chemicaliën gebruikt. Een deel daarvan blijft in de handschoen achter, zoals bijvoorbeeld chroom in handschoenen die zijn gemaakt van leer. Dit kan leiden tot allergieën. Daarnaast maken fabrikanten vaak gebruik van oplosmiddelen, zoals Dimethylformamide (DMF) en Tetrahydrofuraan (THF). Die worden gebruikt om polyurethaan vloeibaar te krijgen, zodat je de handschoen kunt voorzien van een coating. Uit onderzoek blijkt dat dit soort restchemicaliën op lange termijn zeer schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.” Het advies van Loosschilder luidt dan ook: vraag bij het kopen van een handschoen naar het Oeko-Tex-keurmerk, en dan specifiek naar het keurmerk van de Skin Health Alliance. “Die verricht ook de testen voor de grote cosmeticamerken,” zegt hij. “Met dit keurmerk weet je zeker dat de handschoenen schoon zijn. De fabrikant heeft bijvoorbeeld gebruikgemaakt van minder schadelijke oplosmiddelen en hij heeft de handschoenen voor gebruik ook nog eens gewassen.”
Comfort
Handschoenen die wel gekocht maar niet gedragen worden, bieden geen bescherming. Wil je zorgen dat medewerkers de handschoenen ook daadwerkelijk gebruiken, dan moeten deze lekker zitten. En nee, dat betekent volgens Putman niet dat medewerkers ze zelf mogen uitzoeken. “Dat zie ik inderdaad nog wel eens gebeuren. Het probleem is dat medewerkers dan een model kiezen dat lekker zit, maar dat niet noodzakelijkerwijs beschermt tegen de risico’s. Veel draagvlak dus – maar niet per definitie de juiste handschoen.” Toch de werknemers een handschoen laten uitkiezen? “Het kán wel,” zegt Putman, “maar pas na een goede voorbereiding van de werkgever. Eerst breng je als bedrijf de risico’s in kaart, met een Risico Inventarisatieen Evaluatie (RI&E) en eventueel een aanvullende taakanalyse. Vervolgens selecteer je vier of vijf modellen die tegen die risico’s beschermen. Ten slotte is het woord aan de werknemers: die mogen ze eerst een maand proberen, en maken dan hun keuze. Zo voorkom je dat je een model koopt dat niet lekker zit, en dat medewerkers ze niet zullen dragen.”
Weggooien
Daarmee zit de taak van de werkgever er nog niet op. Loosschilder: “Ja, het is essentieel dat werknemers de handschoenen daadwerkelijk dragen. Maar het is minstens zo belangrijk dat ze dat niet te lang te doen. Sommige werknemers gooien hun handschoenen na iedere klus in de prullenbak. Anderen doen er veel langer mee, soms wel weken.” Aan dat laatste kleven risico’s. “De handschoenen worden erg vuil, mensen kunnen eczeem ontwikkelen. Soms klagen ze zelfs over een latexallergie, terwijl er helemaal geen latex in de handschoen zit. Maar nog vervelender is dat je aan een vuile handschoen niet goed kunt zien of hij nog helemaal heel is. Een kapotte handschoen is geen veilige handschoen, dus is het belangrijk dat medewerkers regelmatig van handschoenen wisselen.” Er bestaat dus niet zoiets als dé ultieme veiligheidshandschoen. De keuze voor de juiste handschoen blijft er zodoende altijd eentje die met beleid gemaakt dient te worden. Belangrijk voor uw mensen op de werkvloer, maar ook voor u als onderneming.