Bron:evofenedex.nl

In drie stappen naar een succesvol nudge-experiment

Nog altijd gebeuren er te veel ongevallen in Nederlandse magazijnen en distributiecentra. Om het aantal ongevallen te verminderen heeft het RIVM onderzoek gedaan naar de inzet  van nudging als type gedragsinterventie, om de arbeidsveiligheid te verbeteren. De aanleiding voor het onderzoek was het gegeven dat veel ongelukken in magazijnen het gevolg zijn van menselijk handelen op de automatische piloot. Nudges kunnen dan mogelijk effectieve interventies zijn. Maar hoe pak je dit aan en wat waren de conclusies van het onderzoek? Michelle Zonneveld van het RIVM vertelde meer over dit onderzoek tijdens de Dag van het Veilige Magazijn.

“De mens is vaak de oorzaak van arbeidsongevallen, maar daarmee ook een mogelijke oplossing. Door gedragsverandering kun je veel arbeidsongevallen voorkomen en veilig werken bevorderen,” aldus Zonneveld.

Automatische piloot

Het is voor veel ondernemers lastig om veilig gedrag van mensen op de werkvloer te bevorderen. We zien dat vaak geprobeerd wordt het aantal arbeidsongevallen te verkleinen door regels, voorlichting, en training. Dit zijn interventies die inspelen op het bewuste denksysteem. Maar als het onveilige handelen gebaseerd is op het automatische denksysteem, dan gaan deze meer ‘klassiek interventies’ niet helpen. Als je weet dat het onveilige gedrag dat je wilt aanpakken het resultaat is van gewoontegedrag, dan is nudging mogelijk een effectievere interventie, want ook in het magazijn is het positieve effect van nudging bewezen.

Wat is nudging?

Nudging is een manier om gedrag te veranderen. Je geeft mensen onbewust een duwtje in de gewenste richting zonder ze tot een bepaalde keuze te dwingen. Het meest bekende voorbeeld van een nudge vind je in een toilet. Soms zie je op het mannentoilet in openbare gelegenheden een sticker met een plaatje van een vlieg in het urinoir geplakt. Als man wil je onbewust op die vlieg mikken en dat zorgt ervoor dat er minder urine naast het toilet belandt en de toiletruimte dus schoner blijft. Zo probeert men dus via een nudge het gewenste gedrag makkelijker en aantrekkelijker te maken. Toch is nudging niet altijd geschikt. Alleen wanneer de onveilige gedraging die je wilt aanpakken het gevolg is van handelen op de automatische piloot, kan een nudge een oplossing bieden.

Zelf aan de slag

Om zelf aan de slag te gaan met nudging in het magazijn, is het verstandig om een goede voorbereiding te treffen. Zonneveld heeft hiervoor een handig stappenplan beschreven. Om sommige stappen te verduidelijken, hebben we een voorbeeld toegevoegd van het experiment dat het RIVM heeft uitgevoerd onder reachtruckchauffeurs in het distributiecentrum van Albert Heijn in Zwolle. Men wilde onderzoeken of het aantal ongevallen met reachtrucks, als gevolg van handelen op de automatische piloot, terug te dringen is door het gebruik van nudges.

Stappenplan naar een succesvol nudge-experiment

Aan de slag met nudging

Stap 1 – Gedragsanalyse

Om te weten of een nudge een geschikte oplossing is voor het veiligheidsprobleem dat je wilt aanpakken, raden we aan om eerst een gedragsanalyse uit te voeren. Als hieruit blijkt dat het onveilige gedrag het gevolg is van gewoontegedrag, kan nudging de veiligheid mogelijk bevorderen.

• Probleemgedrag bepalen

In een gedragsanalyse bepaal je eerst wat het probleemgedrag is. Je stelt vast wat de onveilige gedraging is die je wilt aanpakken. Bij Albert Heijn werd geconstateerd dat reachtruckchauffeurs, wanneer ze het gangpad uitrijden, niet altijd goed naar links en rechts kijken, met als risico een botsing met ander verkeer op de doorgaande weg dat voorrang heeft.

• Doelgedrag bepalen

Vervolgens bepaal je het doelgedrag; het gedrag dat je wilt bereiken. Bij Albert Heijn was dit eenvoudig te formuleren: chauffeurs moeten bij het naderen van de kruising altijd goed naar links en rechts kijken.

• Beweegredenen probleemgedrag identificeren

Daarna identificeer je de beweegredenen voor het probleemgedrag. Wat zijn de oorzaken? Dit is een belangrijke stap, want je moet er achter zien te komen waarom de reachtruckchauffeurs niet goed keken. Bij Albert Heijn zijn hiervoor gesprekken gevoerd met reachtruckchauffeurs en hebben de onderzoekers observaties uitgevoerd in het magazijn.

Beweegredenentheorie

Willen mensen bepaald gewenst (doel)gedrag vertonen dan moeten ze aan een aantal voorwaarden kunnen voldoen. Ze moeten de capaciteit hebben; de kennis en de vaardigheden. Vervolgens moeten ze er de gelegenheid toe hebben. Dat betekent de fysieke gelegenheid om het doelgedrag uit te voeren en ook de sociale gelegenheid; wat is de sociale norm binnen de doelgroep? Tot slot moeten ze gemotiveerd zijn: is de werknemer het er persoonlijk mee eens dat het gewenste gedrag beter zou zijn? Of hebben we te maken met gewoontegedrag en gebeurt de handeling onbewust?

Bij Albert Heijn zat het probleem niet in de capaciteit: de kennis en vaardigheden van de chauffeurs waren in orde. Bovendien bleek de fysieke gelegenheid goed: Albert Heijn houdt de stellingen aan het einde van het gangpad leeg voor beter zicht. Ook in de sociale gelegenheid zat het probleem niet. De chauffeurs van Albert Heijn bleken het een goede zaak te vinden om goed te kijken en vaart te minderen bij kruispunten. Het probleem moet zich dan voordoen in de motivatie. En inderdaad, de chauffeurs benoemden het, en het bleek duidelijk uit de observaties: de manier van kijken is gewoontegedrag, ‘het is bijna net als ademhalen’.

Stap 2 – Interventietype selecteren

Als je weet waar het probleem zit, kun je het geschikte interventietype selecteren. Je kunt verschillende type gedragsinterventies inzetten, zoals informeren, overtuigen en trainen. Of verbieden via regels. Of juist belonen of beboeten. Maar als de gedragsanalyse uitwijst dat het onveilige gedrag het resultaat is van gewoontegedrag, zoals bij Albert Heijn, dan kun je besluiten te gaan nudgen.

Bij Albert Heijn heeft het RIVM voor inspiratie voor een geschikte nudge gekeken naar de verkeersveiligheid. In het verkeer worden al veel nudges ingezet. Op basis van een wetenschappelijk artikel over een effectieve nudge met een ledbord, die gebruikt werd op de openbare weg, werd gekozen voor een ledbord, waarop oogjes te zien zijn die van links naar rechts bewegen als het bord aan gaat (zie foto). Deze ledborden werden aan het einde van een aantal gangpaden geplaatst en een paar meter ervoor werd een sensor neergezet. Zodra de reachtruckchauffeur voorbij de sensor reed, ging het bord aan om de chauffeur met een paar bewegende oogjes er aan herinneren, goed naar links en rechts te kijken. Het bord stond dus niet constant aan.

Stap 3 – Interventies testen

Heb je de keuze voor een interventie gemaakt, dan moet je deze testen. Test eerst op kleine schaal met bijvoorbeeld een pilot. Evalueer en pas je idee aan waar nodig om te voorkomen dat je veel geld besteedt aan een niet werkend plan. Rol de interventie pas uit als het je zeker weet dat het werkt.

Na het uitvoeren van een nulmeting en een effectmeting bij Albert Heijn, werd geconcludeerd dat het percentage ‘correct kijken’ significant steeg in de gangpaden na het ophangen van de ledborden. Het ledbord, de nudge in dit geval, is een effectieve interventie gebleken om het kijkgedrag te bevorderen. En daar waar het kijkgedrag beter is, heb je ook minder kans op ongelukken.

Wil je meer lezen of bekijken over het nudgingexperiment bij Albert Heijn, bijvoorbeeld over onderzoeksmethode en de testfase? Bekijk dan de workshop van Michelle Zonneveld terug (35 minuten) of bekijk het volledige onderzoeksrapport.

Conclusie

Nudges kunnen dus een waardevolle interventie zijn om veilig werken te bevorderen als blijkt dat gewoontegedrag een reden is voor probleemgedrag. Als de nudge bewezen effectief is bevonden, kan het een goedkope interventie zijn die maar weinig aanpassing aan de werkomgeving vraagt. Zorg er wel voor dat je eerst goed het probleemgedrag doorgrondt. Dan bespaar je achteraf tijd, energie en geld, omdat de kans op een effectieve interventie groter is.

Meer weten?

Heb je zelf een vraag over nudging? Laat het weten via de Ledenservice. Bel naar 079 3467 346 of mail naar ledenservice@evofenedex.nl. Kijk in de tussentijd op de vernieuwde website van de Code Gezond en Veilig Magazijn voor meer tips om van jouw magazijn een gezonde en veilige werkplek te maken.

VIDEO

Workshop | Gedrag beïnvloeden in het magazijn middels nudging

Play