Bron:www.bouwmachines.nl
Het aantal doden in de bouw blijft stijgen. In 2017 kwamen 20 mensen om door bouwwerkzaamheden, 4 meer dan het jaar daarvoor, 11 meer dan in 2015. Dat blijkt uit de laatste cijfers van de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid die Cobouw opvroeg. ‘Schokkend’ en ‘onacceptabel’, zo luiden de eerste reacties.

Aan de vooravond van de tweede ‘bewust veilig dag in de bouw’ blijkt dat de sector nog een lange weg te gaan heeft als het gaat om veiligheid. Jaarlijks nul doden is het streven, maar dat doel raakt ondanks alle goede bedoelingen steeds verder uit zicht.
In 2017 kwam de teller te staan op 20 doden in de bouw, 4 meer dan in 2016, 11 meer dan in 2015. Dagkoersen kun je zeggen, maar met het aantal van 20 wordt ook het gemiddeld aantal doden in de bouw van jaarlijks 18 overschreden.

Cobouw vroeg cijfers op bij de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ze gaan tot 2009 terug. Sinds 2009 kwamen er 162 bouwvakkers om door een ongeval op de werkvloer.
Het leek even beter te gaan
2013 was het absolute dieptepunt met 25 doden. Twee jaar op rij daalde dat aantal, maar de laatste twee jaren schieten de cijfers weer omhoog. Van 9 in 2015 naar 20 vorig jaar.
‘De cijfers zijn gebaseerd op afgesloten ongevalsonderzoeken’, licht een woordvoerder van de Inspectiedienst toe. ‘Hierbij weten we zeker dat er geen natuurlijke doodsoorzaken tussen zitten.’
Hij licht toe dat de cijfers iets kunnen afwijken van het daadwerkelijke aantal doden in een bepaald jaar.
‘Door de soms lange ongevalsonderzoeken kan het voorkomen dat ongevallen in een eerder jaar hebben plaatsgevonden dan het jaar waarin het ongeval is geregistreerd. Cijfers kunnen dus fluctueren, maar we raken geen doden kwijt.’

Bouw is een gevaarlijke sector
De bouw is al jaren één van de meest risicovolle sectoren. Ook dat blijkt uit de cijfers. Ruim één op de vier ongevallen op de werkvloer met een dodelijke afloop, vond plaats in de bouw.
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Totaal
Totaal Bouwnijverheid 15 24 16 17 25 20 9 16 20 162
Totaal NL (alle sectoren) 81 76 61 60 74 60 51 70 50 583
Cijfers Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

‘162 doden? Schrijnend’
‘162 doden in negen jaar tijd?’ Zamaney Menso schrikt als ze dat aantal hoort. Bij FNV zet Zamaney zich in voor een veiligere bouwplaats.
‘Dat zijn er veel te veel. Dit is schrijnend. Ik heb er geen woorden voor. Als je er iets verder vanaf staat zijn het maar cijfers, maar uiteindelijk gaat het hier om zonen en dochters van moeders en vaders, die niet meer thuiskomen. Geen vakbond, nee niemand kan ze die levens weer teruggeven.’
Volgens Menso is het niet zozeer de vraag of nul doden per jaar in de bouw haalbaar is. ‘Het moet gewoon. Iedere werknemer moet ’s avonds weer gezond naar huis kunnen terugkeren.’
Ze denkt dat er onvoldoende aandacht is voor nabestaanden. Dat duidelijkheid over de toedracht van een ongeval soms ruim een jaar op zich laat wachten, kan ze moeilijk verkroppen.

Herdenkingsdag
‘Ik word hier gewoon even stil van. Dat is eigenlijk onacceptabel. Maar aan de andere kant moet zo’n onderzoek natuurlijk ook zorgvuldig gebeuren.’
Elk jaar staat de FNV op 28 april, tijdens de ‘Workers memorial day’, stil bij mensen die op de werkplaats om het leven kwamen. Voor een speciale herdenkingsdag voor ‘bouwhelden’ ziet ze niet direct aanleiding.
‘Veiligheid moet gewoon topprioriteit hebben in de bouw. Helaas is de bouw echter nog altijd een van de meest onveilige werkplaatsen. Dat komt ook omdat de werkzaamheden en de bouwplaats zelf voortdurend veranderen. Juist daarom zou je niet een paar momenten per jaar aandacht moeten hebben voor veiligheid, maar permanent.’
De FNV vindt dat iedereen op de bouwplaats dezelfde taal zou moeten kunnen spreken, al langer wordt ook met andere partijen in de bouw gewerkt aan een id-pas voor de bouw. Met die pas wordt in één oogopslag duidelijk wat iemand kan en voorkom je niet vakbekwame mensen op de bouwplaats.

Ongeval in een klein hoekje? Flauwekul
De cijfers raken ook Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland. ‘Ongelukken met dodelijke afloop zijn altijd vreselijk. De impact op nabestaanden en collega’s is niet te beschrijven, dat wens je niemand toe’, zegt Verhagen.
De voorman van bouwbedrijven noemt veiligheid op de bouwplaats ‘van levensbelang’. Hij houdt vast aan de ambitie van nul doden per jaar en wil zich absoluut niet bij meer doden neerleggen. ‘De gedachte dat een ongeluk in een klein hoekje zit, is onacceptabel.’
Verhagen noemt veiligheid een verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. ‘Er zijn afspraken op de bouwplaats, regels om de veiligheid te verhogen, en verplichte persoonlijke beschermingsmiddelen. Dit is allemaal nodig. Maar we moeten vooral toe naar de situatie waarin medewerkers én leidinggevenden elkaar aanspreken en corrigeren op mogelijke onveilige situaties.’
Verhagen zegt geen ondernemer te kennen die de veiligheid van zijn of haar mensen niet belangrijk vindt. Hij blijft erbij dat het doel van jaarlijks nul doden onveranderd blijft.

Schokkend en slecht voor imago bouw
‘Het aantal dodelijke ongevallen in de bouw- en infrasector is volstrekt onaanvaardbaar’, meent Gijs Lokhorst van CNV Vakmensen. ‘Het kan en mag niet zo zijn, dat het bij het verlaten van je thuisfront, maar de vraag is of je na je werk nog thuiskomt.’
Lokhorst noemt de aantallen ‘schokkend en verontrustend’. ‘Ze geven alle aanleiding om er als sector werkelijk alles aan te doen hier verandering in te brengen. Niet voor niets pleit CNV Vakmensen voor een gezamenlijke aanpak van alle betrokken partijen. Het is buitengewoon slecht voor ons imago maar bovenal dramatisch voor de nabestaanden.’

Vrijdag 16 maart 2018 vindt de tweede bewust veilig dag plaats.

Eerste publicatie door Thomas van Belzen – Cobouw op 15 mrt 2018
Laatste update: 15 mrt 2018