bron: safetycultureladder.com
De nieuwe versie van de Safety Culture Ladder (SCL), die op 1 september verschijnt, is op verschillende punten verbeterd. Het instrument, dat de veiligheidscultuur binnen bedrijven wil bevorderen, beschrijft in de nieuwe versie beter wat de verschillende treden inhouden. Ook staat het resultaat meer centraal in plaats van de manier waarop dat resultaat moet worden behaald. Bovendien is de leesbaarheid verbeterd.
Werkgevers kunnen met de SCL de veiligheidscultuur binnen hun organisatie bevorderen. Het instrument heeft vijf treden die ieder het niveau aangeven waarop een bedrijf ingedeeld kan worden als het om veilig werken gaat. Al bijna 2.000 bedrijven maken er gebruik van. De SCL is zo ontwikkeld dat deze toepasbaar is voor alle sectoren en voor alle typen bedrijven.
Beknopter, meer tredes en oplopende beschrijvingen
In SCL 2.0, zoals de nieuwe versie wordt genoemd, zijn verschillende aanpassingen doorgevoerd. De nieuwe versie is beknopter dan de eerste editie omdat veel dubbelingen zijn weggehaald. Een andere wijziging is dat trede 1 is toegevoegd, hoewel de formulering wat negatief kan overkomen. Dat heeft te maken met het ongewenste karakter van het gedrag op die trede. Veilig werken begint pas bij trede 2, maar om het volledige groeiproces te laten zien is het volgens NEN nodig om ook trede 1 op te nemen. De derde belangrijke wijziging is dat er nu oplopende beschrijvingen over de treden zijn. Hierdoor zijn de verschillen tussen de treden per onderwerp duidelijker. Ook geeft het inzicht aan organisaties over hoe zij kunnen groeien naar een volgende trede.
Helderder en resultaatgericht
Door de praktische indeling van de nieuwe thema’s kan de gebruiker beter zien wat er speelt per onderwerp. Waar bij de vorige editie meer verticaal werd gekeken en de focus op een specifieke trede lag, kijkt NEN voor de beoordeling nu meer horizontaal per subthema, en naar de verschillen tussen de treden. Ook richt de nieuwe tekst zich meer op wat een bedrijf wil bereiken en waarom. De nadruk ligt dus niet meer op bijvoorbeeld de vorm waarin iets moet plaatsvinden, maar op het gewenste resultaat. Tot slot richten de beschrijvingen zich meer op houding, gedrag en interactie in plaats van op bijvoorbeeld werkwijzen, methoden of systematieken.
Norm en certificatieschema
Om ervoor te zorgen dat de terminologie van de documenten overeenkomt met de internationale afspraken hierover, heet het handboek voortaan ‘certificatieschema’ en heet het certificatieschema ‘norm SCL 2.0’. Tijdens de overgangstermijn, blijven ook de documenten van de vorige versie van de SCL beschikbaar. Deze documenten behouden hun benamingen.
Overgangstermijn
Voor de nieuwe versie van de SCL geldt een overgangstermijn. In 2024 kan nog op beide versies worden gecertificeerd, vanaf 2025 is alleen nog (her)certificatie mogelijk op de 2.0-versie. Hierover leest u meer in het persbericht over de herziening. SAQ en Franstalige versie
Op 1 september worden de Nederlandse, Engelse en Duitse versie gepubliceerd. In oktober komt er ook een Franstalige versie. Per 1 december komt de nieuwe SAQ (Self Assessment Questionnaire) beschikbaar, waarmee bedrijven zelf kunnen kijken waar ze staan op de ladder.
Trainingen
NEN geeft trainingen zodat bedrijven zich kunnen voorbereiden op audits voor de SCL. Organisaties raken op deze manier vertrouwd met de verschillende aspecten van de Safety Culture Ladder. Het volgen van trainingen geeft meer inzicht en houvast voor zulke audits. Meer informatie hierover vindt u hier.
Dankwoord
Er is de afgeslopen vier jaar door verschillende experts gewerkt aan de vernieuwing. NEN, en iedereen die bij de SCL betrokken is geweest, danken vooral Hans Aarns (Aboma Certification B.V.), Taco Buissant des Amorie (Tasqq), Arno de Graaff (Movares Nederland B.V. en lid Commissie van Deskundigen SCL), Gerd Jan Frijters (Kader B.V.), Robert Taen (Apollo 13), Frank Thoonen (Stedin), en Marina van Beekveld (Van Beekveld Organisatieadvies) voor hun deelname aan deze expertgroep.
Meer informatie
Meer informatie over de Safety Culture Ladder vindt u op de website van NEN, www.nen.nl en op www.safetycultureladder.com.
De herziening van de SCL – SCL 2.0
Door Ron van der Aa en Kaat van der Haar
Inleiding
Sinds 2012 is Nederland bekend met de Safety Culture Ladder (SCL, toen nog onder de naam Veiligheidsladder). Destijds gestart als een product van ProRail en vanaf 2016 als een product vanuit NEN.
In al die jaren is de SCL uitgegroeid tot een product dat in steeds meer sectoren wordt toegepast en inmiddels ook internationaal steeds meer bekendheid en toepassing kent.
Maar, zoals met elk product van NEN gebeurt, komt er een moment dat nagegaan moet worden of er op basis van ontwikkelingen in de markt aanleiding is om te bepalen of een herziening wenselijk/nodig is. Dat proces heeft in de afgelopen jaren plaatsgevonden en heeft geleid tot de ontwikkeling van SCL 2.0.
Aanleiding
In de afgelopen jaren heeft er een grote verbreding van het toepassingsgebied van de SCL plaatsgevonden. Was het in de eerste jaren nog een product dat hoofdzakelijk in de spoorsector werd toegepast, vanaf 2016 is er een verbreding te zien naar vele andere sectoren. Voorbeelden daarvan zijn de bouwsector, de netbeheerders en sectoren op diverse vormen van dienstverlening.
Met die verbreding in de toepassing van de SCL kwamen er ook meer een meer opmerkingen over de SCL, zowel op het gebied van het Handboek als het Certificatieschema.
Voorbeelden hiervan zijn:
• De SCL kent teveel ‘spoor-gerelateerde termen’, waardoor de toepassing in andere sectoren lastig is;
• De SCL kent teveel beschrijvingen die systeemgericht zijn, die daarmee niet passen binnen het meten van de veiligheidscultuur;
• In de SCL komt de (rol van de) medewerker onvoldoende naar voren, terwijl de medewerker een grote rol speelt binnen het veiligheidsbewustzijn van een organisatie;
• In de SCL ligt de focus teveel op Arbeidsveiligheid, terwijl veiligheidscultuur veel breder is;
• Het huidige systeem van scores op een bedrijfsaspect/karakteristiek heeft ongewenste effecten (ook wel verwoord als ‘calculerend gedrag’).
Deze signalen hebben de aanleiding gevormd voor een volledige herziening van de SCL, resulterend in een nieuwe versie van de SCL genaamd SCL 2.0.
SCL 2.0
Naast de eerder genoemde signalen om de SCL te herzien zijn er ook onderwerpen die duidelijk gehandhaafd zouden moeten worden, zoals de herkenbaarheid van de SCL en de mogelijkheid tot toepassing binnen alle sectoren.
In de afgelopen jaren is SCL 2.0 ontwikkeld. De kenmerkende verschillen ten opzichte van de huidige SCL zijn;
a. De 6 bedrijfsaspecten zijn vervangen door 5 thema’s;
b. De methode van beoordeling door middel van scores is vervangen door een beoordeling die niet meer gebaseerd is op een puntentelling maar meer uitgaat van de observaties van de auditor op het gebied van houding, gedrag en cultuur.
Ad 1: In SCL 2.0 zijn de huidige 6 bedrijfsaspecten vervangen door de volgende 5 thema’s;
Thema 1: beleid & leiderschap
Thema 2: kennis & vaardigheden
Thema 3: primaire & secundaire processen
Thema 4: samenwerking
Thema 5: leren & verbeteren
Ieder thema is daarbij onderverdeeld in een onderdeel ‘organisatie’ en een onderdeel ‘gedrag’.
Daarnaast kent elk thema enkele subthema’s, passend bij het hoofdthema.
Wat duidelijk anders is, is de beschrijving van de thema’s. In SCL 2.0 is deze beschrijving verhalend vormgegeven via een zgn. storytelling. In deze storytelling wordt een beschrijving gegeven wat er in een organisatie, op het betreffende (sub)thema en voor de betreffende trede, herkenbaar zou moeten zijn/geconstateerd zou moeten worden.
Ad 2: Bij SCL 2.0 wordt voor de beoordeling geen gebruik meer gemaakt van een puntentelling.
Bij de beoordeling wordt gewerkt met 3 kleuren; een groene, een rode en een oranje score zijn daarbij mogelijk. Hierbij wordt een afzonderlijke beoordeling van ‘Organisatie’ (O) en ‘Gedrag’ (G) uitgevoerd. Omdat het bij het beoordelen van de cultuur met name gaat om de effectiviteit van de inspanningen en instrumenten die men implementeert, weegt de beoordeling van ‘G’ het zwaarst.
Een groene score geeft visueel weer dat een thema als voldoende beoordeeld is. Een thema wordt als voldoende (groen) beoordeeld als de auditoren het beeld hebben dat grotendeels voldaan wordt aan de kenmerken van dat thema.
Een rode score geeft visueel weer dat een thema als onvoldoende beoordeeld is.
Tot slot, een oranje score geeft visueel weer dat de organisatie ten dele voldoet aan de beschrijvingen die horen bij een thema en dat de organisatie inspanningen verricht om hier volledig aan te gaan voldoen.
Eisen beoordeling:
Bij de beoordeling van O moeten minimaal 4 van de 5 thema’s ‘voldoende’ (groen) beoordeeld zijn. Het thema dat geen groene score heeft, moet oranje scoren voor een positieve beoordeling. Een rode beoordeling betekent dat de trede niet gehaald is.
Bij de beoordeling van G moeten alle thema’s ‘voldoende’ (groen) beoordeeld zijn.
De rapportage
Omdat bij de nieuwe manier van beoordelen geen punten meer worden toegekend, kan dit ertoe leiden dat organisaties minder ‘houvast’ ervaren ten aanzien van de uitkomsten van de beoordeling. Om dit mogelijk ongewenste effect weg te nemen en ook omdat er al langere tijd behoefte bestond aan eisen waaraan de rapportage moest voldoen, zijn er nieuwe criteria voor de rapportage opgesteld. Deze nieuwe criteria zorgen voor een goede verantwoording en onderbouwing van de bevindingen.
Tijdens de audit worden de 5 thema’s met de onderliggende onderwerpen beoordeeld. Op basis hiervan constateert het auditteam sterke punten en verbeterpunten.
In de verslaglegging motiveren de auditoren per thema voor de afzonderlijke onderwerpen wat zij aan sterke punten en verbeterpunten hebben vastgesteld tijdens de audit. Hiermee krijgt de organisatie een beeld van haar positie binnen een trede, en daarmee van het groeipotentieel binnen ieder thema.
Ook bevat het auditverslag een onderbouwing waaruit herleidbaar moet zijn waarom het thema een bepaalde beoordeling gekregen heeft. Op deze wijze neemt het auditteam verantwoordelijkheid voor de goede uitvoering van de audit, waarbij de bevindingen van het auditteam de organisatie ook direct verder kunnen helpen in het ontwikkelen naar een hogere trede.
Dit zijn de criteria voor de verslaglegging:
• Per thema wordt voor de afzonderlijke onderwerpen een rapportage geschreven over wat goed is en wat beter kan. Ook wordt een beoordeling gegeven (op O en G): groen, oranje, rood? Uitgangspunt is dat de opsomming per thema cultuurgericht moet zijn. O en G worden in samenhang met elkaar beoordeeld. Bij de beoordeling van ‘organisatie’ wordt de relatie naar en de consequentie voor de cultuur gelegd. Hierbij is het globale beeld ten aanzien van het thema leidend. Hier wordt tevens een onderbouwing van de score opgenomen.
• Als de auditor iets bijzonders gezien heeft moet hij dit benoemen met de aanvulling wat dit volgens hem voor de cultuur betekent. Als de auditor daarbij aspecten tegenkomt die een directe relatie hebben met elementen die beschreven zijn bij ‘Organisatie’, dan moeten ook die benoemd worden.
• De rapportage moet beschrijven wat de bevindingen zijn: hoe ziet de foto er uit? Het is geen advies maar enkel een weergave van de bevindingen.
• De rapportage mag niet herleidbaar zijn tot 1 persoon. Persoonlijke zaken mogen geen onderdeel zijn van de rapportage.
De validatie
Op dit moment testen we, zowel in Nederland als in Duitsland, of de nieuwe versie van de SCL (SCL 2.0) duidelijk is en in de praktijk voor organisaties en auditoren goed werkt. Dit proces noemen we de validatie van SCL 2.0.
Bij deze validatie zijn alle CI’en in Nederland en Duitsland betrokken. Ieder van hen zal daarbij 1 audit gebruiken voor dit validatieproces. Maar ook de mening/visie van de rest van de markt is van groot belang. Daarom wordt er naast de validatie in de maanden september en oktober 2022 ook een openbare commentaarronde georganiseerd.
Op basis van de uitkomsten van de validatie en de commentaren uit de openbare commentaarronde zal SCL 2.0 bijgesteld en uiteindelijk medio 2023 (planning) gepubliceerd worden.
Het Expertteam SCL 2.0
De herziening van de SCL, resulterend in SCL 2.0, is een proces van de lange adem geweest. Het is ook nogal wat om zowel de beschrijving van de SCL als de methode van beoordeling te herzien.
Dit was echter niet gelukt zonder de inbreng en inzet van een aantal experts. Zij verdienen het dan ook om hierbij nadrukkelijk genoemd te worden.
Dank je wel Marina van Beekveld, Arno de Graaff, Frank Thoonen, Gerd-Jan Frijters, Hans Aarns, Robert Taen en Taco Buissant des Amorie!