Bron NOS: door Milena Holdert en Ben Meindertsma
De arbeidsinspectie had meer signalen over het zware werk op Schiphol dan tot nu toe gemeld. Met deze informatie had de inspectie eerder kunnen ingrijpen, maar dat is jarenlang niet gebeurd. Dat blijkt uit interne stukken, opgevraagd door de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur.
De inspectie erkent dat het niet optreden “ongemakkelijk” is en zegt de werkwijze met betrekking tot meldingen over fysiek zwaar werk aan te passen.
De NOS en Nieuwsuur berichtten afgelopen september dat tientallen bagage- en cargosjouwers al jaren te zwaar werk doen en met lichamelijke problemen kampen. De arbeidsinspectie bleek hier al twaalf jaar lang niet op te hebben gecontroleerd. De inspectie verdedigde dit met het argument dat er al die jaren geen enkele melding over het fysiek zware werk op de luchthaven was binnengekomen. De inspectie kon dus ook niet weten wat er aan de hand was.
Maar uit interne stukken, opgevraagd door de onderzoeksredactie van NOS en Nieuwsuur op basis van de Wet open overheid (Woo), blijkt dat in ieder geval zes bagage- en cargosjouwers op Schiphol melding hebben gemaakt van te zwaar fysiek werk op de luchthaven.
Rugklachten
De meldingen werden gedaan tussen 2015 en 2020. Zo laat een medewerker weten dat hij en zijn collega’s klagen over het zware werk, maar dat gedreigd wordt met ontslag. Een ander waarschuwt over het tillen van zware dozen van wel 30 kilo, en een derde vertelt dat bij het beladen van koffers de verplichte tilhulpmiddelen er niet zijn, “alles handmatig” moet en “veel collega’s rugklachten” hebben. Uit de stukken blijkt dat de inspectie geen bezoek aflegde na de meldingen, onder andere omdat het niet om een “zware overtreding” zou gaan.
“De Inspectie SZW zet haar capaciteit risicogericht in, te weten daar waar de meest hardnekkige problemen zitten en de kans op effect het grootst is. Doel is om de notoire overtreders en misstanden aan te pakken. Dat zijn de bedrijven die willens en wetens de wet (blijven) overtreden. Die bedrijven ondermijnen een goed werkende arbeidsmarkt en ons sociale zekerheidsstelsel. Naast de risicogestuurde inzet in programma’s ontvangt de Inspectie SZW meldingen en klachten. Ook hier zet zij capaciteit op in. In sommige gevallen is de Inspectie verplicht meldingen of klachten op te pakken, zoals in het geval van dodelijke ongevallen en klachten en meldingen op grond van artikel 24 lid 7 van de Arbowet. Bij overige klachten, signalen, ongevallen en kennisgevingen selecteert de Inspectie waar zij haar capaciteit op inzet. Ook hier heeft de Inspectie dus een risicogestuurde aanpak: alleen bij klachten en signalen waarbij zij op basis van de aangereikte informatie een vermoeden heeft van een (zware) overtreding, stelt zij een onderzoek in.” citaat VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG TWEEDE KAMER, Vastgesteld 17 januari 2017, docnr: 25883-285
De inspectie zegt nu in een reactie dat naar aanleiding van de Schiphol-kwestie het meldsysteem wordt aangepast. Een melding van medewerkers over fysiek zwaar werk zal in de toekomst zwaarder worden gewogen.
Het ministerie zegt pas deze week door de inspectie over de meldingen geïnformeerd te zijn. Tegen de Kamer had minister Van Gennip in oktober nog gezegd dat er “geen meldingen” waren van bagagesjouwers. Nadat de NOS en Nieuwsuur hier vragen over stelden, stuurde de minister gisteravond een rapport van de Arbeidsinspectie over Schiphol naar de Kamer waarin ook de meldingen genoemd worden. In een begeleidende brief schrijft ze het “zonder meer vervelend” te vinden dat ze de Kamer hierover niet eerder informeerde.
Uit de interne mailwisselingen blijkt dat men binnen het ministerie van Sociale Zaken kritisch kijkt naar het optreden van de arbeidsinspectie. Als de NOS en Nieuwsuur in september publiceren, schrijven ambtenaren elkaar onderling dat het “bizar” is dat de inspectie zo lang niet op Schiphol is geweest. Ook betwijfelt een ambtenaar of er echt door niemand een melding is gedaan. In een e-mail staat: “Riskante uitspraak van de NLA (Arbeidsinspectie, red.), kan me voorstellen dat er iemand is die aangeeft toch melding te hebben gedaan.”
Uit de stukken blijkt dat minister Van Gennip, nadat al meermaals overlegd is met de inspectie, “toch meer onderbouwing” wil voor het feit dat er “twaalf jaar lang geen inspectie” is geweest. Inspecteur-generaal Rits de Boer schrijft haar een uitvoerige mail, waarin hij zijn beleid blijft verdedigen. Hij schrijft dat de inspectie geen ‘boetemachine’ moet worden, en verwijst daarbij naar de toeslagenaffaire. Van Gennip schrijft terug dat ze zijn betoog “best defensief’ vindt, en dat het haar “moeilijk vol te houden” lijkt dat er geen signalen waren.
Enorme sukkel
Uit mailwisselingen blijkt dat verschillende inspectiemedewerkers de problematiek van het te zware sjouwwerk bij andere partijen leggen, zoals werkgevers, Schiphol, vakbonden of bedrijfsartsen.
Zo moet voormalig KLM-bedrijfsarts Ernst Jurgens, die zich kritisch had uitgelaten in Nieuwsuur, het ontgelden. Een inspectiemedewerker noemt hem “eigenlijk een enorme sukkel”, die “geen deukje in een pakje boter kan slaan en niemand maar dan ook niemand vertelt dat hij ook een klacht bij ons of bij de vakbond kan indienen.”
Jurgens zegt in een reactie die kwalificatie “voor de ambtenaar te laten”. Hij stelt dat hij tweemaal een melding heeft gedaan bij de inspectie, en daar niets op terug hoorde. “Het is bijzonder sneu voor de medewerkers dat er pas actie ontstaat als de media erover berichten.”
De inspectie zegt zijn meldingen niet terug te kunnen vinden in het systeem. Wel heeft de inspectie contact met hem gezocht, en vindt er vandaag een gesprek plaats. “Ik reken erop dat de inspectie het voortaan echt anders gaat doen”, aldus Jurgens.
Lees ook:
Beantwoording kamervragen Schiphol
Werkwijze Nederlandse Arbeidsinspectie
Rapport Onderzoek naar de capaciteit van de Inspectie SZW
Verslag van een schriftelijk overleg over arbeidsomstandigheden