bron: Arbo-Online.nl

Kan de werkgever erop vertrouwen dat toetsing door een certificaathouder leidt tot een volledige en betrouwbare RI&E? Deze vraag stond centraal in het SZW-onderzoek Toets de Toetser. Belangrijkste conclusie is dat dit lang niet altijd het geval is.

In het kader van het ‘Meerjarenplan verbetering naleving RI&E’ heeft de Inspectie SZW een verdiepend onderzoek uitgevoerd naar het resultaat van de toetsing van de RI&E door een gecertificeerde arbodeskundige. Een toetsing van de RI&E is bedoeld om, onafhankelijk van de werkgever, te bepalen of de RI&E volledig en betrouwbaar is. Onderzocht is of met deze toetsing de kwaliteit van de RI&E geborgd is.

Driekwart getoetste RI&E’s niet volledig of betrouwbaar

Het onderzoek leert dat driekwart van de getoetste RI&E’s niet volledig en/of betrouwbaar is. Wel levert het certificaat arbokerndeskundige een bevorderende kwalitatieve bijdrage aan de getoetste RI&E. Deze bijdrage is groter als de toetsing betrekking heeft op gevaarsaspecten die vallen binnen de eigen kerndeskundigheid (Veiligheidskunde, Arbeidshygiëne, Arbeid- & Organisatiedeskundigheid).

Ontbreken van definitie voor ‘toetsen’

Ook blijkt uit het onderzoek dat er op dit moment geen sprake is van een definitie voor ‘toetsen’. daarnaast is er géén gestandaardiseerde werkwijze als het gaat om de uitvoering van de taak ‘toetsen’. Een vastgesteld (wettelijk) en duidelijk normenkader betreffende de inhoud en het op te leveren eindproduct ontbreekt. En er is te weinig toezicht op de rechtmatigheid als ook op de kwaliteit van de toetsing.

Belangrijkste bevindingen

• Driekwart van de getoetste RI&E’s in de (niet representatieve) steekproef is niet volledig en/of betrouwbaar na toetsing;
• Van de afgegeven bewijzen van toetsing (n=77) zijn er 50 die een positief oordeel bevatten afgegeven door de toetser, terwijl in de praktijk blijkt dat in 36 van die 50 gevallen dit niet het geval is. Er is dan sprake van een vals positief oordeel;
• Bij 27 van die 36 gevallen betreft het een (vals positief) oordeel van een gecertificeerde AKD-er. Ten opzichte van het totaal ‘niet in orde’ bevonden getoetste RI&E’s (n=56) is dat bijna de helft (27 van de 56);
• De kwaliteit van door gecertificeerde AKD-ers getoetste RI&E’s is beter dan toetsingen verricht door andere typen toetsers (bedrijfsartsen en onbevoegden);
• De kwaliteit van toetsingen door gecertificeerde AKD-er is groter indien de toetsing een gevaarsaspect betreft dat valt binnen de scope van het eigen certificaat (type kerndeskundigheid als HVK, Arbeidshygiëne of A&O).

Voor verbetering vatbaar

Ondanks dat het certificaat een positief bevorderende bijdrage heeft op de kwaliteit van de getoetste RI&E, kan het systeem rond toetsing door een gecertificeerde arbokerndeskundige, dus nog worden verbeterd.

Belangrijkste bevindingen uit enquêtes, interviews en deskresearch

• De werkgevers ervaren de RI&E en de toetsing ervan als een log instrument en een papieren tijger (28 procent);
• Werkgevers en certificaathouders rapporteren ervaring met onvoldoende vakbekwaamheid en kennis van gecertificeerde arbokerndeskundige als het gaat om de taak ‘toetsen hele RI&E’;
• Certificaathouders rapporteren onvoldoende vakbekwaamheid bij collega’s en gebrek aan kennis bij de werkgever over wat er in de RI&E moet staan, wil deze volledig en betrouwbaar zijn;
• Certificaathouders zien het als een risico voor de kwaliteit van de toetsing als certificaathouders de RI&E toetsen op gevaarsaspecten die vallen buiten de reikwijdte van eigen arbokerndeskundigheid.

Bedrijfsartsen zijn slechtste toetsers

In de steekproef van 77 getoetste en door de inspecteur beoordeelde RI&E’s zaten 7 individuele toetsingen uitgevoerd door een bedrijfsarts en 3 door bedrijfsartsen, toetsend vanuit een multi-team. Uit het onderzoek blijkt dat deze bedrijfsartsen het minst goed presteren van alle toetsers in het onderzoek. Een verdiepend onderzoek lijkt op z’n plaats.

Toetsing door een onbevoegde

> TIP: 1-daagse opleiding Begeleiden en toetsen van dynamische RI&E

Verder bleek dat 14 van de 77 getoetste RI&E’s getoetst waren door een daartoe onbevoegde. Ongeacht of de RI&E in orde is of niet, het is een zorgelijk signaal. Immers, onbevoegd toetsen is een overtreding van de wet en de betreffende RI&E (en daarmee de werkgever) voldoet niet aan de wet- en regelgeving.

Nog te weinig zeggingskracht

Een getoetste RI&E die niet volledig en betrouwbaar is, vormt een risico voor de gezondheid en veiligheid van werknemers. Immers, een werkgever baseert het veiligheid- en gezondheidsbeleid op deze getoetste RI&E. Het hebben van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) met plan van aanpak heeft de meest voorspellende waarde op de mate van veiligheid en gezondheid van werknemers (bron: arbo in bedrijf 2016).

Alle input overziend, leidt dit tot het signaal dat de toets van de RI&E nog te weinig zeggingskracht oplevert. Er valt nog veel winst te behalen door de systematiek van toetsing tegen het licht te houden.

Conclusie en aanbevelingen

De Inspectie SZW concludeert dat toetsing niet in alle gevallen leidt tot een volledige en betrouwbare RI&E. Ook oordeelt de inspectie dat het certificaat de kwaliteit van de toetsing niet altijd borgt. Daarnaast concludeert de Inspectie SZW dat er kwaliteitsverschil bestaat tussen toetsingen verricht door een certificaathouder en een niet certificaathouderop. De Inspectie SZW signaleert dat de werkgever, voor de borging van de kwaliteit van de RI&E inclusief het Plan van Aanpak, niet zondermeer kan vertrouwen op de (bijdrage van de) toetsing en daarmee op de borging van het persoonscertificaat arbokerndeskundige.

Aanbevelingen

Op basis van de bevindingen en de conclusies komt de Inspectie SZW tot de volgende aanbevelingen:

• Toezicht op de toetsresultaten en (oordelen in) bewijzen van toetsing in relatie met de aangetroffen inspectiepraktijk voortzetten. Dit ook om het aantal onrechtmatige toetsingen vanuit die kant tegen te gaan;
• Inzetten op het vergroten van kennis en kunde over de volledigheid en betrouwbaarheid van de RI&E bij de toetsers;
• Dat bedrijfsartsen, als bevoegd toetser, matig scoren op de toetsingen in deze steekproef is een zorgelijk signaal. De Inspectie SZW beveelt aan dit verder te onderzoeken;
• Neem in de wet- en regelgeving een duidelijke definitie op over de taak ‘toetsen van de RI&E’. (Wat is het? Is het een keuring of een advies en hoe vrijblijvend dan?);
• Formuleer een duidelijker gestandaardiseerd normenkader rond de taak toetsen. Hierdoor wordt meer voorkomen dat financieel gewin kan prevaleren boven veiligheid en gezondheid van werknemers;
• Introduceer een verplichte handeling door de werkgever op de uitkomst van een eerste toetsing. Pas daarna (en na gedane aanpassing) kan de toetsing definitief verklaard worden. Hiermee krijgt het toetsen het karakter van ‘keuren’. Dit is een wens die uitdrukkelijk wordt ondersteund door de gecertificeerde arbokerndeskundigen.

Bron: SZW

Begeleiden en toetsen van dynamische RI&E

De klassieke RI&E is in de praktijk nogal eens een papieren tijger die in de la verdwijnt. Een gemiste kans om veilig en gezond werken levend te houden in uw organisatie. Met de dynamische RI&E gebeurt dat niet.  De dynamische RI&E draait om een proces dat zich in een groep voltrekt. Dat kan een afdeling zijn of een bedrijf, waarbij het per onderdeel kan verschillen hoe dit in de bedrijfsvoering is geïntegreerd. Met de eendaagse opleiding Begeleiden en toetsen van dynamische RI&E verankert u de RI&E in uw organisatie, zodat de werknemers deze uiteindelijk zelf kunnen onderhouden.  Bekijk het programma.