Overgenomen van: www.flexnieuws.nl
De Inspectie SZW geeft een overzicht van de situatie op de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt bloeit, maar er is een donkere kant. Welke mechanismen bevorderen oneerlijk werk.
Het aantal klachten en meldingen over oneerlijk werk is de afgelopen jaren met een derde gegroeid, zo verklaart de Inspectie SZW. Er is sprake van grote groep arbeidskrachten die flexibel werken, lage inkomsten hebben, en fysiek zwaar werk verrichten.
Druk op
loonontwikkeling
Het grote internationale arbeidspotentieel en de internationale concurrentie
leiden tot een aanhoudende druk op de loonontwikkeling, zeker in sectoren met
lager gekwalificeerd, arbeidsintensief werk. Op de arbeidsmarkt in Nederland
zijn veel (flexibele) arbeids- en contractvormen ontstaan.
De Inspectie
SZW komt steeds meer situaties tegen waarin het moeilijk is vast te stellen of
de feitelijk werkrelatie overeenkomt met de contractuele arbeidsrelatie. Dit
geldt bijvoorbeeld bij schijnzelfstandigheid, gefingeerde dienstverbanden en
vormen van uitbesteding.
Turboliquidatie
Het gemak waarmee ondernemingen kunnen worden gestart en beëindigd, komt de
Inspectie ook tegen. Ondernemingen gaan, nadat zij in beeld zijn gekomen bij de
Inspectie, razendsnel over tot een turboliquidatie om de boete te ontlopen.
Vervolgens duiken zij onder een andere naam weer op.
Groei platformeconomie
Digitalisering brengt veel voordelen. Het bedient de toenemende behoefte aan
gemaksdiensten. De platformeconomie groeit. Het keuze- en klikproces is
elektronisch en virtueel, de uitvoering reëel en fysiek qua logistiek,
orderpicking, of bezorging. Met alle risico’s van dien voor de betrokken
werkenden. In distributiecentra is vaak sprake van avond- of nachtwerk, bewezen
ongezond. En er werken veelal mensen met flexibele contracten of moeilijk te
duiden vormen van zelfstandigheid. Eerlijke beloning en arbeidstijden zijn
moeilijk vast te stellen.
Grotere kans
op arbeidsuitbuiting
De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt leiden tot een stapeling van arbeids- en
bestaanszekerheidsrisico’s. Die gelden in het bijzonder voor een groep van ruim
10 procent van alle werkenden (8 tot 9 honderdduizend mensen). Het gaat dan om
werknemers die laag betaald werk verrichten op flexibele basis of om zzp’ers
bij wie de onderneming (en dus de zzp’er zelf) financieel kwetsbaar is. Door
hun onzekere positie is bij deze groepen sprake van een grotere
afhankelijkheidspositie richting werkgevers en opdrachtgevers en daardoor meer
risico op onderbetaling, te lange werkdagen en -in ernstige gevallen-
arbeidsuitbuiting.
Deze groep verricht bovendien vaker fysiek zwaar werk en staat vaker bloot aan gevaarlijke stoffen. Daarnaast hebben zij een groter risico op arbeidsongeschiktheid of instroom in de bijstand of de werkloosheidswet, zeker als het economisch minder zal gaan.
Handhaving
alleen niet genoeg
De Inspectie verdubbelt de komende jaren haar inzet op het thema eerlijk werk.
Maar de heldere boodschap uit de praktijk van de inspecties is ook dat meer
handhaving alleen niet volstaat. De Inspectie ziet een grijs gebied ontstaan
tussen wat wettelijk is toegestaan en wat wenselijk is. Dit ondermijnt de
eerlijke arbeidsvoorwaarden van werkenden. Het leidt tot oneerlijke
concurrentie tussen bedrijven en het verschuiven van de norm.
Integrale
aanpak nodig om eerlijk werk tot norm te maken
Belangrijke vragen zijn: Hoe houden we de veranderende arbeidsmarkt eerlijk?
Hoe zorgen we dat alle werknemers van economische bloei profiteren en bedrijven
zich niet genoodzaakt voelen oneerlijk te werk te gaan? Betrokkenheid en inzet
is nodig van iedereen die zich met de arbeidsmarkt bezighoudt.
Kennisinstellingen, branches, werkgevers en werknemersorganisaties, bedrijven
en consumenten. Het vraagt om een integrale aanpak om eerlijk werk in Nederland
de norm te maken en ons hierover uit te spreken.
Feedback
Met het maken van een ‘Staat van’ op onderdelen van haar werkterrein, geeft de
Inspectie SZW invulling aan de reflectieve functie van het arbeidsinspecteren.
Daarmee volgt de Inspectie SZW het voorbeeld van andere inspectiediensten en
het advies van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid die eerder
stelde: ‘Reflectief toezicht signaleert, agendeert, deelt zijn unieke kennis en
geeft actief feedback’. Ruim twee jaar geleden maakte de Inspectie SZW een
eerste Staat van eerlijk werk.