za 05 sep 2015
HILVERSUM –
De kwestie rond het wapenschoonmaakmiddel PX10, dat jarenlang bij Defensie werd gebruikt, zou gebaat zijn bij nieuw, onafhankelijk onderzoek. Dat heeft Jan Tytgat, hoogleraar toxicologie aan de Katholieke Universiteit Leuven zaterdag gezegd in het programma EenVandaag. Nieuw onderzoek zou volgens Tytgat kunnen uitwijzen of het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 1986 heeft gerekend met de juiste variabelen en of de conclusies correct waren.
Het onderzoek van het RIVM waar Tytgat over sprak gaat over de vraag hoe groot de kans was dat militairen kanker zouden krijgen doordat ze onbeschermd in aanraking waren geweest met PX10, waar de kankerverwekkende stof benzeen in zat. Volgens het RIVM was de kans heel klein dat militairen er leukemie van zouden krijgen. Volgens Tytgat heeft het RIVM de kwestie veel te statistisch benaderd, in plaats van naar individuele gevallen te kijken.
Tussen 1950 en 1996 werkten ruim 1,7 miljoen militairen bij Defensie, aldus EenVandaag. Zij maakten hun wapens schoon met PX10.
Onderzoeker Eric Lebret van het RIVM erkende dat het veel mooier was geweest als PX10 zelf nog te onderzoeken was geweest en als er bij individuen metingen gedaan konden worden. Het middel is echter nergens meer te vinden. Op een oproep aan de krijgsmacht mee te doen aan het onderzoek reageerde destijds alleen de marine. Het RIVM sprak voor het onderzoek met 23 marinemensen en vertaalde hun ervaringen naar het werk bij andere onderdelen van de krijgsmacht.
Vrijdag zei EenVandaag dat minister Jeanine Hennis van Defensie de Tweede Kamer onjuist heeft genformeerd over PX10. Het ministerie spreekt dat tegen. De minister heeft de Kamer volledig en zorgvuldig genformeerd, aldus Defensie.
Kamerdebat PX-10:
Forse kritiek
Het debat vond plaats op verzoek van de SP, gesteund door 30 Kamerleden, Jasper van Dijk (SP), die het debat had aangevraagd, startte kritisch en kwam met forse kritiek op het in 2011 gehouden RIVM-onderzoek. Hij gaf aan dat dit onderzoek rammelt en dat de feitelijke werking van PX-10 nooit is onderzocht. Hij stelde ook het beleid van Defensie kritisch aan de orde, wet- en regelgeving is niet nageleefd en Defensie is haar zorgplicht niet nagekomen. Ook Salima Belhaj van D66, die een prima ‘defensie-kamerdebuut’ maakte, was zeer kritisch, zowel richting de minister, het beleid rond PX-10 als richting coalitiepartijen VVD en PvdA. Zij verweet beide partijen de door PX-10 ziek geworden werknemers flink in de steek te laten.
Van Dijk bracht een nieuw defensie-document over PX-10 in dat laat zien dat de blootstellingswaarden aanmerkelijk hoger lagen dan de waarden die zijn vastgesteld door het RIVM. Raymond Knops (CDA) en van Roon (PVV) hadden ook een kritische inbreng; beiden uitten kritiek op het ontbreken van voorzorgsmaatregelen, het veiligheidsbeleid en de zorgplicht van Defensie. Knops wist de minister nog een uitspraak te ontlokken dat er voor PX-10 geen sprake zou zijn van verjaring. De Roon vroeg de minister om omkering van de bewijslast, maar kreeg dat niet voor elkaar.
VVD en PvdA sloten de rijen
Coalitiepartners Fred Teeven (VVD) en Sultan Günal (PvdA) lieten vanaf het begin blijken minister Hennis onverkort te steunen. Er viel geen enkele kritiek uit hun monden te bespeuren, noch richting de minister, noch richting onderzoek. Beiden vonden dat zieke werknemers maar het individuele claimtraject in moeten gaan en willen geen contra-expertise of heropening van het onderzoek. Zij roemden de RIVM en het rapport uit 2011, terwijl ze overigens beiden aangaven geen onderzoeks-expertise te hebben.
Teeven (VVD) gaf niet alleen aan erg tevreden te zijn over het handelen van de minister, zelfs (oud)militairen zouden tevreden zijn. Dat laatste verbaast ons zeer! Sultan Günal (PvdA) beweerde zelfs dat er geen benzeen in PX-10 zou hebben gezeten, dat is pertinent onjuist. Salima Belhaj (D66) gaf aan dat niet de positie van het RIVM ter discussie stond, maar wel de onderzoeksopdracht en de beperkingen van het RIVM-onderzoek.
Minister Hennis gaf geen krimp
Minister Hennis gaf voortdurend aan dat Defensie de zorg voor zijn/haar medewerkers serieus neemt. Zij gaf ook enkele malen aan dat het RIVM een gedegen onderzoek heeft uitgevoerd waar ze nog steeds achter staat. Het RIVM organiseert haar eigen kritische vermogen en contra-expertise dus is er geen contra-expertise nodig. Je kunt je daarbij wel afvragen hoe ‘onafhankelijk’ de door het RIVM gekozen onderzoeksinstituten waren.
De minister gaf aan dat het iedereen vrij staat een individuele claim in te dienen, maar ‘waarschuwde’ er tegelijkertijd wel voor dat bij onderzoek op individueel niveau de blootstelling aan PX-10 en het verband met de ziekte moeten worden aangetoond en dat alle omstandigheden worden meegewogen. Van omgekeerde bewijslast kan volgens haar geen sprake zijn. Wij weten maar al te goed dat claims worden afgewezen en dat het een erg lang en lastig proces is voordat (oud) werknemers in het gelijk worden gesteld.
Moties
Na een tweede vragenronde dienden D66 en SP drie moties in. Motie 1 verzoekt om nieuw onderzoek, motie 2 vraagt om het instellen van een coulance-regeling á la Chroom-6 en een derde motie die de minister oproept om over 6 maanden met informatie te komen over de ingediende claims, de beoordeling en toewijzing door defensie. De kamer stemt op 1 maart over de moties.
Reactie minister
De Minister weigert contra-expertise op het RIVM-onderzoek of heropening van het PX-10 onderzoek en ontraadt die motie. Dat geldt ook voor de motie over een coulanceregeling PX-10. De derde motie over het verstrekken van informatie over de claims ontraadt ze niet, al vond ze een motie een zwaar middel. Nieuwe info blijft volgens haar altijd welkom, die zal ze doorspelen aan het RIVM. En het staat mensen vrij een claim in te dienen.
Conclusie
De coalitie sluit de rijen met de minister, dat deden ze gelet op het debat blijkbaar al vóór het debat. Ondanks een ‘rammelend onderzoek’, forse overtreding van de Arbowet en alle veiligheidsvoorschriften en daarmee het ernstig verzaken van de zorgplicht door de werkgever. Er lijkt geen Kamermeerderheid voor heropening van het onderzoek naar PX- 10.
De AFMP en de MARVER gaan door met hun juridische strijd, wij komen wél op voor de belangen van zieke werknemers (zie onze klacht in de brief aan minister Hennis-Plasschaert, in de download onderaan dit artikel).