Tijdens de speciaal in april door Copla georganiseerde informatiemiddag werden opdrachtgevers, ontwerpers, bouwbedrijven en veiligheidskundigen bijgepraat over veiligheid in de bouw. Aanleiding was het toenemende aantal ongevallen en overige incidenten in de bouw. Ook recente bevindingen van de Inspectie SZW hebben er toe geleid meer aandacht te vragen voor veiligheid bij bouwprojecten.

Tekst: Copla Opleiding Training & Consultants

Ronald Meijer (directeur van Copla en veiligheidskundige) leidde het thema in. Bouw omvat meer dan de meesten denken. Het betreft allerhande werkzaamheden, van kleine renovaties en verbouwingen tot grote woningbouwprojecten, fabrieken en infrastructurele bouwwerken.
Het beheersen van veiligheidsrisicos in de bouw is steeds opnieuw een uitdaging. Ieder bouwproject is uniek. De omgevingsfactoren wisselen en er zijn meestal veel verschillende partijen bij betrokken. Het beheersen van veiligheidsrisicos vergt, net als de totale projectbeheersing, veel samenwerking en inspanning. Door de grote tijdsdruk en kostenreductie komt veiligheid vaak onder druk. Met als gevolg: veel ongevallen, incidenten en beroepsziekten.

Bouw koploper in ongevallen
Uit cijfers van de inspectie SZW blijkt dat bouwnijverheid in 2013, 433 ongevallen telde. Dat is 138 ongevallen per 100.000 banen. Hierbij waren 82 doden te betreuren. De bouw is daarmee koploper in Nederland. Ook qua beroepsziekten spant de bouw de kroon. En ook dit is al jaren het geval.

Wetgeving is complex
Er is al jaren wetgeving om het borgen van veiligheid en gezondheid te reguleren. De wet- en regelgeving is complex. En de kennis ervan bij betrokken partijen (opdrachtgever, projectleider, architect, aannemer e.d.) beperkt.

Waarom gaat het zo vaak fout?
Een bouwproject is complexe materie. Tijdens het ontwerp wordt al verwacht dat men nadenkt over de veiligheidsrisicos tot aan de sloop ervan. Dat vraagt misschien ook wel te veel. SZW heeft al in 2006 onderzocht, dat in bijna de helft van de gevallen de oorzaak van ongevallen ligt bij falend bouwplaat management (RI&E, V&G-plan, communicatie en toezicht). Uit onderzoek van SZW in 2010-2011 onder woningcorporaties bleek dat 47% van de overtredingen voortkwamen uit ontwerpfouten.

V&G in de praktijk
Roelof Snijder is teamleider van de afdeling Beheer & Realisatie van de gemeente Coevorden. De afdeling beheert de openbare ruimte, alle bouwwerken en houden toezicht. Tijdens de informatiemiddag deelde hij zijn ervaringen rond een bouwproject dat door SZW werd gecontroleerd.
Bij de project-aanbesteding vroegen we de aannemer het V&G-plan op te stellen. Wij dachten dat we het dan goed deden. Na een voorlichtingsbijeenkomst van SZW bleek echter, dat je als opdrachtgever het V&G-ontwerp maakt. Dat leek niet zo moeilijk: bestekken erbij, plan van eisen, module V&G-plan gebruikt en klaar. De Inspectie SZW kwam controleren en wees ons erop dat het V&G-plan niet toereikend was. Er volgde een Eis en we kregen de kans om de tekortkomingen te verhelpen. Uit de Eis die volgde bleek dat met name de gelijktijdigheid een hot issue is. Wie is, wanneer betrokken bij de bouw en hoe heb je dat geregeld m.b.t. veiligheid? Hoofdaannemer, onderaannemers, burgers die passeren of bij hun huis moeten kunnen komen, nutsbedrijven die betrokken zijn enz. Hieraan was onvoldoende voldaan.
Aannemers hebben vaak wel de risicos van het eigen personeel en werk in het oog, maar niet de zaken daar omheen (doorgaande exploitatiewerkzaamheden). Alle werkzaamheden en betrokken partijen moet je als opdrachtgever benoemen in de ontwerpfase. De aannemer moet aangeven hoe hij dit met betrekking tot veiligheid regelt in de uitvoeringsfase. De opdrachtgever moet ook toezicht houden op naleving .
Goede les
Het hele proces heeft ons veel geleerd. We starten nu bij het begin van een bouwproject (ontwerpfase) al met de opzet van een V&G-plan. Dat levert verrassende nieuwe inzichten. Het V&G-plan is nu een vast onderdeel van het factsheet en wordt opgesteld in de ontwerpfase. Alle processen en risicos worden per betrokkene benoemd. Toetsing van het plan gebeurt intern op de afdeling door een andere medewerker. Dit is zoals de Inspectie het graag ziet. Het hele proces met SZW heeft binnen onze gemeente en afdeling geleid tot grotere betrokkenheid, bewustwording.

Zelf veiligheid leren borgen in de ontwerpfase
Copla heeft het initiatief genomen een aantal nieuwe opleidingen en trainingen te ontwikkelen rond veilig en gezond werken in de bouw. De driedaagse opleiding V&G Ontwerpfase Bouw is speciaal gericht op opdrachtgevers, ontwerpers en projectleiders van bouwprojecten. Door het volgen van de opleiding vergroten zij hun zelfstandigheid bij het ontwerpen, beoordelen en borgen van veiligheid en gezondheid. Hierdoor kunnen ze er samen met alle betrokkenen een efficint en veilig bouwproject van maken. De opleiding start op 9 juni in Harderwijk. Ga voor meer informatie naar: www.copla.nl